e enjte, prill 26, 2007

libri ELEMENTAl 99 botuar nga Qendra per Mendim Pozitiv- Prishtinë 2006

Elemental99 (Cikël poetik I) Fahredin ShehuFahredin ShehuShkëputur nga libri "Elemental99" botuar para pak kohësh nga "Qendra e Meditimit Pozitiv" - Prishtinë

PORTOKALLI I SHTRYDHUR ËSHTË I HIDHUR

Ecëm së bashku bukur gjatë duke menduar gjerë e gjatë për jehonën e tingujve fëmijërorë që u ngjanin sytheve të hareshëm, që përcjellnin ritmin dhe rimën e natyrës. Unë, vetëm klithje që nuk ndjehet nga veshi i hutuar, u gjeta rastësisht në rrethin e burrave dhe grave që më njihnin si hallkë të tyre, por thellë i vetëdijshëm se jam fëmijë i lumtur. Jam i lumtur dhe i lumtur që nuk di se dikush është atje duke u brengosur për të e ai vazhdon lojën e vet derisa errësohet. Që nuk vuan si vuajnë të rriturit nga vetja e stërvitur për të qenë i huaj nga erërat, tingujt, freskitë e agut dhe gjithë spiralën e mrekullive jetësore. Unë saktësisht e dija që nuk isha hallkë e tyre, por isha fëmijë i lumtur dhe jam fëmijë i lumtur. Ata grindeshin e unë vazhdova lojën time derisa u errësua/zbardhua. Unë lexoja “Endacakun” e Khalil Gibran-it.
MEZANIN
Dhe erdhi lulja pragun të ma puthë. Më pa se jam në mes i vendosur si lisi plak i mbjellur nga kohërat. Lisi më i vjetër thonë se është nga koha e profetëve. Sot nuk ka profetë, por ka male të larta. Nuk ka profetë, por ka lisa të lashtë dhe fidane të reja të të njëjtit lloj dhe të llojeve të llojllojshme. Në përqafim të çdogjësë në mes, rreth boshtit të vet, sillem si unë dhe çdokush tjetër që di për vete. Dhe qëndroj nën hije të lisit tim mes tokës dhe qiellit dhe mes rrënjëve dhe kurorës. Por, ende nuk kuptoj, pse raca e profetëve nuk ekziston më.
MIU DHE AJO
Shikonte veten në flluska të pështymës njerëzore teksa era frynte dhe lëkundte puplën nga koka e saj që e mbante si stoli. Ishin të dashuruar në bukurinë e saj sikurse fytyra që nuk ndahet nga pasqyra. Pupla ishte ekzistencë në vete dhe në sytë e të tjerëve. Pupla ra në kurthin e miut ndërsa ajo mallkonte çdo krijesë të minjtë. E hutuar mendonte se mëshira e puplës ra në të e tani kur puplën miu e shkatërroi, ajo shkoi e heshtur në kohërat që vijnë. Ç'faj kam unë që jam mi? Unë tërheq vërejtjen vetëm me minjllëkun tim. Kjo është jeta ime. Unë jam gjë e harruar - tha ajo dhe shkoi. HËNA E PLOTËKjo ishte toka më e bukur që kishte parë syri i njeriut ndonjëherë më parë. Hëna ishte e plotë, e qetë, e vetmuar, derisa poshtë kuvendohej. Ajo, e mësuar të lehin në të, s'bëzante. E menduar, e hutuar se këtu poshtë i lehet yjeve e jo hënës. Këtu kuvendohet për lumin e kuq. Kjo, pra, është tokë, të cilës bota ia ktheu shpinën përherë dhe bukuria jeton sipas qëllimit të vet.
KULLA E ZBRAZUR
E unë mendoja se je frikacak kur nuk deshe të hysh në dhomën time. Këtu sikur sheh, vetëm sa nuk këndojnë zanat se po i ngjan pyllit të dendur. E unë, edhe kur granatoheshim, lexoja, dhe nëna më thoshte “mjaft o i krisur”. E unë të ftova në kullën e zbrazur që ishte fillikat, por ti dot s'e preke pastërtinë e saj, ti dot s'e nuhate aromën e këndshme dhe ti dot nuk bëre asgjë. Kulla ime ishte libri im si kullë e zbrazur.
PËLLUMBI DHE GJARPËRIPëllumbi fluturoi lart, pakëz nën bukurinë e reve të bardha që shtriheshin mrekullueshëm. Herë-herë zbriste në degën e shelgut që i lante degët si flokët e artë. I strukur ashtu, dukej se këndonte këngën e butësisë. Gjarpëri shushuriste teksa rrëshqiste në degë të pjekura në vapë dielli dhe sillej me sy zikzake që lëviznin. “Pa më thuaj një fjalë të bukur o pëllumb qafëlarosh”- i tha gjarpëri tek i sillej me dinakëri, por jo për ta sulmuar. Pëllumbi hutuar me mirësi, i dehur me butësi, luante vallen e jetës së tij të rrjedhshme. Shikoi qetë anash, me elegancë hapi krahët dhe shkoi, e pas vetes la porosinë në zbrazëtirën e vendit ku rrinte pakëz më parë. Ai tha "VAZHDO"! e gjarpëri kuptoi. - Po unë jam gjarpër e ai pëllumb e shelgu është shelg që na mban në qafë. Sheh si i fshihem me zog në gojë. Sheh pëllumbin si i këndon të dashurës dhe shtrin degëzat e holla të lagen në lumin pranë.
TRE TREGIME PËR KAKTUSIN
Ishin të mallkuar dhe i hudhën në labirinthin shkretinor. Të vuajnë në vapën e ashpër, pa gjethe, bimë të vrazhda. Por, çuditërisht të fortë, të durueshëm dhe ç'është me rëndësi, shumë natyralë. Gjuha të të çahet, etjen ta shuajnë vetëm kur afrohesh. Atëherë, ta shfaqin mrekullinë. Duhet nipi të vdesë që tek i biri i tij të erëmojë lulja që dot s'e prek. VETËM TË FORTIT MBESIN! UJI VJEN E SHKON, RËRA MBETET! Të patrembur, të vetmuar, sillen në labirinthin e vuajtjes në shkretëtirë, kontemplojnë për fshehtësinë. Nga rrënjë të thella thith lagështinë, në damar përcillet vetëdija kozmike dhe shndërrohet në lule. I vetmi prinë, të tjerët shikohen në lulen e tij. Përcjellin të vetmuarin dhe nuk lulëzojnë të gjithë. Më në fund shkrihet në diell, bashkohet me diellin, shndërrohet në mrekulli, shndërrohet në asgjë, shndërrohet në
çdogjë, shndërrohet në gjithëprani që të verbon.
SUPERNOVA
Ylli fliste pandërprerë. Pothuaj, nuk e njihte fare lodhjen. Të gjithë të pranishmit ngroheshin me fjalët e tij. Sapo frynte ndonjë Veri nuk e njihje, kujtoje se Jugu sjell shi. E toka ëndërronte se do të pjellë frute të bollshme. Për çudi ylli nuk ndalej dhe derisa mendonin se do të shuhet, përkundrazi, në vete kishte energji edhe për miliar-da fjalë tjera. Në vete kishte koncentrat fjalësh që gjuha i zbërthente në mijëra tinguj e të dukej se rrjedh nga humnera që shumë më parë gëlltiti çdogjë të paramenduar, çdogjë të imagjinuar, çdogjë të ëndrruar. Sa mund të flas, sa fola, për sa fola, për sa do të flas, nuk shterrem dot - tha ylli - pastaj vazhdoi. Si peshku në ujë kërcej, si peshku nga uji i kërcej. Kjo është lehtë për mua e në vete ruaj fshehtësinë e pafolur, të padëftuar, të dëftuar vetëm që është fshehtësi. Pasha vjetërsinë e gjithësisë, unë yll mos qofsha, kjo është nëna e së vërtetës që rri e shpaluar si velur ngjyrëqafërosaku, e bukur është për të Madhin, për Fuqinë e Tij. Të tjerët e shikonin si qiriun pak para dritëqitjes së fundit, si pyetjen: - Nga erdhi dhe ku shkoi? Mjegulla i tha -"Të lumtë o guximtar". Mjegulla atë ditë ishte e bukur si nuse.
MACJA
Dita ishte e gjatë për muratorin. Kudo që kthehej dielli e pjekte. Djersa nuk kishte kohë ta lëshojë kundërmimin e saj sepse vapa e avullonte aq shpejt sa që të dukej se ai fare nuk djersitej. Tregimi ynë nuk do të ishte interesant po të mos ishte muratori. Ai fliste çdoherë për ditën e gjatë, por kurrë nuk e mallkonte. Fliste edhe për shumë gjëra, por asnjëherë nuk dorëzohej në tërësi. NJË HERË ISHA NË MAJE TË KULMIT SHUMË HERË ISHA NË MAJE TË KULMIT - tha muratori duke u menduar të na hutojë. I rekomanduam që të mos përpiqet. Macja kaloi nëpër mur e ajo ishte e dashur si muratori. Unë jam murator. Macja nuk i tregoi të gjitha.
FËMIJA DHE NJERIU
Shpata ime e prehtë, e pret granitin. E pret çdo degë. E pret armikun në dhjetë pjesë. Thika ime rrjep lëkurën e bishave, pret gushat e pëllumbave të bardhë dhe pulave të zeza që gjaku i tyre e mbush kupën time prej ari. Ky është qilimi im i kuq që ty të duket i larmë. Me të fluturoj në qiell, në qiej si shqiponja, si engjëlli, si babai i engjëllit. Kjo është çadra ime që më mbron nga retë e zeza në vapën e gushtit, nga shiu i bojadisur. Më mbron nga zërat e trishtueshëm. Më mbron edhe nga erërat e tymosura. Unë jam mbreti i viganëve dhe mbreti i shkurtabiqëve. Eh, kush jam unë. Shpata ime e prehtë, e pret granitin. E pret çdo degë. E pret armikun në dhjetë pjesë. Thika ime rrjep lëkurën e bishave, pret gushat e pëllumbave të bardhë dhe pulave të zeza që gjaku i tyre e mbush kupën time prej ari. Ky është qilimi im i kuq që ty të duket i larmë. Me të fluturoj në qiell, në qiej si shqiponja, si engjëlli, si babai i engjëllit. Kjo është çadra ime që më mbron nga retë e zeza në vapën e gushtit, nga shiu i bojadisur. Më mbron nga zërat e trishtueshëm. Më mbron edhe nga erërat e tymosura. Unë jam mbreti i viganëve dhe mbreti i shkurtabiqëve. Eh, kush jam unë. (KËTË NUK E THA NJERIU).

Ese shpirtnore

THE RIPENESS IS ALL!

Në kohërat e lashta pjekuria ka qenë çdogjë, derisa Shekspiri nuk e ka thënë … the ripeness is all, e deri sot ende vlen jo vetëm ta kujtojmë apo ta rishkruajmë por ta bëjmë. Neve na parashtrohet problemi si ta parashtrojmë pyetjen apo si ta ngrisim çështjen e pjekurisë në kohën kur jemi hutuar se jemi në fazën e pjekurisë. Njerëzimi në përgjithësi është larg nga kjo fazë dhe jo është njëra nga shumë pikat ku nuk pajtohem me Bahaullahun, themeluesin e fesë Baha’i. Ne jetojmë në një botë pëplotë dhunë dhe në secilin qytetërim kanë dalur zërat e dijetarëve të cilët kanë thënë se së shpëjti do t’I vie fund botës për shkak të tiranisë, amoralitetit, korrupcionit, sëmundjeve. Çdo qytetërim I ka pasë këto sëmundje dhe asnjë qytetërim nuk ka arritur ta gjej ilaçin …Ajo çka ka arritur secili qytetërim është ta sofistikoj secilën nga këto sëmundje duke ia dhënë trajtën tjetër .Babai I historisë, Ibn Halduni, bukur e ka vërejtur që secili qytetërim ka fazat e veta të zhvillimit dhe e ka kohëzgjatjen e caktuar. Dhe krejtë çka ka ndodhur në histori ëshët që një qytetërim të rrëzohet nga tjetri në hijet e të cilit do të ngritet nje tjetër, më I mirë??? Ndoshta !!!???Derisa atje përjashta dëgjohen detonimet, krismat, helmimet, vdekjet …lulet çelin, bilbilat këndojnë, xixëllonjat kopulojnë, në kohën e vetë duke kaluar nëpër të gjithafazat e zhvillimit, në kokat e njerëzve vdesin të vjetrat dhe lindin hipokrizi të reja.Ekzistojnë me mijëra e miliona krijesa, familie të bimëve dhe të shtazëve raca dhe sorte të ndryshme natyrore dhe ato që I ka hibridizuar e klonuar njeriu dhe sa dhimbshëm është që po ky njeri nuk mësoi nga mjeshtria e huaj dhe mjeshtria e vetë. Si nuk mësoi vetë të transformohet, më mirë të piqet, …the ripeness is all.Që të arrijmë deri tek dallimi më I madh ndoshta duhet të kalojmë nga gjendja e egër shpirtërore në atë të butë, sepse …pemës së egër I vie era lule, kurse pemës së butë I vie era frut- thotë Novalis.Shpesh jemi të mashtruar nga zhvillimi I teknologjisë, bëjmë lodra më të sofistikuara për t’u krekosur më shumë sikur ato lodra na bëjnë më të mirë. Teknikisht asnjëherë njerëzimi nuk ka qenë më I zhvilluar, por shpirtërisht asnjehërë më mbrapa nuk ka mbet. Asnjëherë në histori nuk ka pas më shumë pasuri e asnjëherë më shumë nuk kanë vdekur nga uria.Ajo çka më së shumëti më irriton është heshtja e intelektualëve musliman. Atje ku më së shumti pritet sa I përket Islamit, atje më së paku del moral islam dhe kot u paska fol Muhamedi arabisht … nuk është me ne ai I cili në gjumë bie I ngopur e komshiun s’e ze gjumi nga uriaMë duket se më shumë e kuptojmë ne në Evropë. Nuk mundem assesi ta marr me mend se një princ Saudik posedon 27 miliardë dollar e fqinjët I ka po aty afër në Afrikë, të cilët po vdesin nga uria. Absolutisht nuk e kuptoj ndërtimin e një xhamie të artë me margaritatrë e xhevahire e gurë të shumtë të çmuar kur aty do të luten njerëzit të cilët kanë më shumë konkubine se sa gishtrinjët në këmbë e duar bashkë. Po njerëz janë ata, njerëz jemi edhe ne, por dallimi është si ai mes baltës dhe hallvës.Ne kemi nda pogaçen me komshinjët, ne kemi pi shurup mani sëbashku, rrushin e kemi shtrydh bashkë, grurin e kemi korrë bashkë dhe kemi lënë pakëz në ara për fazanat, kumrijat e galat, shtogun e kemi mbledh për mehlem për plagë dhe me lulet e tij për kemi shuar etjen udhëtarit, ullirin kemi shtrydh dritë shpirtit me I dhënë, fikun kemi mbjell kah Jugu, fshehtësinë për t’na e ruajtur, arrën kemi ngrënë në vena të na qarkuloj gjaku I lashtë, kamomillë kemi pi çdo plagë të jashtme dhe të mbrendshme kemi shëruar.Dallimin mund ta shihni, është sikur në mes të baltës dhe hallvës, edhepse ju duken se janë të njejtë. Sepse ne e kemi shartu vetën sepse ne e kemi punuar tokën e bari vendeli ia lëshoi vendi misrti mysafirë, I cili në çdo farë tramaku jep 3-4 tamakë tjerë, sepse pemëve tona nuk u vie era lule por frut, sepse frut, sepse fruti ynë është I pjekur si thotë Shekspiri…the ripeness is all.Në kohën e Musës ka jetuar Karuni, një pasanik shumë I madhë dhe thuhet se ka pasë 70 shohse me çelësa të thesareve të tij dhe mbahet në mend vetëm si një koprrac I tmerrshëm.Harrun ar Rashid mbahet në mend si një halifa shumë I pasur por mbahet në mend si një person që ka arrit pjekurinë, hapi shkolla, universitete, biblioteka, investoi në kulturë. Kësaj I them pjekje, transformim, të bëhurit më serioz- Metanoia.Princi Siddharta ( Buddha) princi Ibrahim Edhem I Horasanit dhanë/lanë krejt mbretërinë. Kjo është shpëtimi , kjo është vetshpëtimi, faza më e latrtësuar e pjekurisë, e Metanoia-s, kjo është Autosoteria.Asnjeherë nuk kam dashur të shkruaj për problemet me tematikë politike edhe pse I di, m’i mësoi jeta, sepse kurrë nuk jam marrë me politikë por ajo është marr me mua, në mënyrë shumë të vrazhdë dhe unë assesi nuk po kuptoj pse njerezit si shkenctarë, artistët shkrimtarët…, përzihen në punët të cilët shumë pakëz I marrin veshë, asgjë nuk iu desht Naom Chomsky-t me I dal në krah serbeve që na qenkan viktima të demokracisë, e pamë cka I ndodhi Peter Handkes, pse Chomsky nuk ka marrë mësim prej tij, duke e ditur se I ka të gjithat përpos gjthëdijshmërisë,Nëse I ka thënë dikush se është I gjthëdijëshëm e kanë gënjyer, por nëse vetë është bind se është I tillë qenka hutuar, ndoshta kjo është shenjë e senilitetit dhe mosarritjes së pjekurisë së duhur shpirtërore, definitivisht. Nese ai e di se është I mirë në Linguistikë edhe ne po këtë e dijmë, kush I tha se Llinguistika është Politikë. Çështja e kosovës është propblem politik e jo linguistikë. Nese krejtë bota e pa ekzodin shqiptar, apartheidin dhe gjenocdin serb jo vetem ndaj shqiptarëve, në cilën gropë të botës paska jetuar Chomsky I cili nuk I paska pa këto pamje kur CNN, BBC, Reuters, Associated Press dhe shumë e shumë të tjerë kanë raportuar.Nëse e arsyeton gjenocidin serb I cili të ka ndodhë para hundëve duhet ta arsyetosh edhe holokaustin, I cili ka ndodh shumë më herët, dhe ne të gjithë e dijmë se ata që arsyetojnë vrasjen dhe gjenocidin , të çfarë soji njerëzor janë, ja këtu duket dallimi si ai në mes të baltës dhe hallvës. The ripeness is all, my friend.Fahredin ShehuQershor 2006Prishtinë
align="justify">
PORTOKALLI I SHTRYDHUR ESHTE I IDHETNga Fahredin Shehu
"Dita ishte e bukur dhe nje trung pjeshke perplote me fruta te lengshem, donte t'i thyej deget e holla", jep nje pamje te nje endrre ose te fillimit te nje vargu portik. Sa jemi ne poetik eshte pa dhe po shihet dhe kriza te cilen po ia gjuajne lexuesit se nuk lexon, shkrimtaret e sotit (... o ku jeni burra ...?) ka vetem nje kahje. Vallahi duhet me e pyet veten sa jane shkrimtaret ne krize kreativiteti? dhe jo vetem shkrimtaret...Nje shenje e fuqishme e dekadences se madhe eshte kritika e tepert e secilit kunder secilit andaj edhe ky llaf nuk ka mundur t'i ik kritikes kunder kritikes. Kjo na u paska bere fenotip. Nje kulture e komunikimit te vrazhde me mungese te dashurise. ( Dashuria- te lutem mos lexo; ajo dashuri si afekt i budallakise se pubertetit).A eshte problemi i Inteligjences, Nderdijes apo Vetedijes se pamoralshme une nuk e di.Kur me vizitoi nje American Sufi nga Vermonti ( USA) i cili po e ndiqte kursin e teozofise i thash se koha po i shkon kot ndersa Zoti po betohet ne kohen. Kujto Suren e Kur'anit ... Vel asr ine'el-insani le fi husr ... pasha kohen, me te vertet njeriu eshte ne humbje ...Dhe i tregova se ne Indi ekzistojne tri shkolla te kerkimit, Karma, Bhakta dhe Djana d.m.th. shkolla e Karmes apo veprimit, shkolla e Bhaktes apo dashurise dhe shkolla e Djanes apo diturise. Dhe te trija shkolla kane dhene mjeshter te forte te disciplinave te njohjes se vetes dhe Perendise. Dhe nese neve na duhet urgjentisht dicka atehere ajo eshte shkolla e Bhaktes, qe Ramakrishna te na udhezoj , Rabia el Adaeia te na udhezoj, Mansur Hallajj te na udhezoj, Maister Eckhart te na udhezoj, Por edhe Valtezar Grazian Morales, Erasmi i Roterdamit, Saadi, Attar, e pastaj pse jo edhe Wivekananda, Khut Hoomi, Meher Baba, Osho Rajneesh, Pir Ziya Inayat Khan, Murat Yagan, te cilet jane rebeluar nga turma dhe kane luluar sikur qe lulja rebelohet nga dega dhe lulon duke liruar parfumin e saj, (Eshte ky nje varg nga "Shumesi e padukshme"). Ndersa keta ishin sherbyesit me te medhenje te humanizmit.Natyrisht cdogje e ka cmimin e vete dhe kjo do ta kete cmimin e vete i cili ka me u pagu shtrenjte. Sepse gjuha e gjate eshte shenje e injorantit jo e elokuentit. Hazreti Ali thote: "me rritjen e dijes gjuha shkurtohet". Kjo eshte nje zhveshje e domosdoshme si mellef per keto ndjenja te rudhosura kot. Dhe une e di e vecmas kur ma rrefeu Rumi misterin e cmimit i cili me tha peshperitshem " nese e qet kalin ne pazar te pulave ke me e shit me cmim te pules". Por ekziston nje dhembshuri prej nje plaku te pyjeve te gjelberta i cili shikon me nje dioptri tjeter ama krejt tjeter ne gjerat te cilat po jane duke u ndodhur tek ne. A eshte edhe kjo e mundur? Nese po atehere aferin entitetit kosmik me manifestim te dukshem vetem me thjeshtesi. Prandaj e kuptoj cmimin dhe e di pasojen. Ndersa kete po ta ilustroj me nje SUFI urtesi :Askush nuk ka mesuar nga une mjeshtrine e gjaujtjes me shtizeE qe nga une nuk e ka bere shenjester.Kur jemi tek cmimi atehere po e ve edhe kete jo si dekorim por si komplementaritet, dhe jo pse une nuk mund te them dic te ngjashme por sepse nese une e them kete shqip, nuk do te pranohet. Sepse ne nuk pranojme asgje cka vjen nga vetja. Valle a jemi ne si dreri myshk ( Moschus Moschiferus) i poezise se Kabirit dhe Tagores, te cilet duhet te thehemi per ta njohur se ajo erandje po vika prej vete neve. Prandaj sa per te miren e te gjitheve po e ve edhe kete Sufi urtesi:Dy mjeshter Sufi bisedonin dhe njeri prej tyre,SIMAB tha: Do ta shes librin e urtesise per njeqind dukat e disa per kete do te thone se eshte i lireJUNUS MARMAR iu pergjigj: Ndersa une do ta jap celesin e te te kuptuarit te tij Por askush nuk do ta marr, madje edhe falas.Kjo jep nje parashenje se eshte me mire me hesht se me fol. Zaten edhe cdohere ka qene keshtu por papjekuria e bene nganjehere te veten sikur edhe une timen. Edhe nese thuhet dicka atehere mos te zhvishet si levozhge e idhet.Ata qe e shtrydhin rrushin fitojne mushtin, ata qe kane durim te presin nga mushti fitojne veren, ata qe e pijne kenaqen ndersa une nuk jam Khajami. Prandaj me mbetet uthulla e atyre qe nuk dijne veren ta ruajne.Pra vazhdoj te them per te saten here:Eja te ta rrefej misterin e perditshmerise Nata ta zhvesh trupin behesh si mejitDita ta zhvesh qenien behesh si nefritEja te ta rrefej dashurine e engjellit per njerineE cka do te ndodhte nese e kisha thene krejt cka ketu fshehet? Natyrisht do ta kishte shijen e portokallit te shtrydhur8 Janar 2005/www.albnet.gr/
OSHO Nga Fahredin ShehuPas botimit të tre-katër librave të Oshos edhe në gjuhën shqipe, për çka duhet falënderuar përkthyesit dhe botuesit, kam borxh së paku ta bëj një introdukt për një fenomen njerëzor, mendimet e të cilit përhapen në mbarë botën. Dhe, asnjërën nga këto përkthime nuk e lexova dhe nuk e njoh saktësinë e tyre, por thellë mendoj se Osho nëse është përkthyer ashtu si është, vetëm me dashuri, atëherë nuk dyshoj se përkthyesi ka dështuar ta përcjell mesazhin e mjeshtrit të madh të alkimisë së transformit të koshiencës. Me Oshon ka kohë që ballafaqohem (fundi i viteve 80-ta), dhe kryesisht janë botimet në gjuhën angleze, kroate, serbe dhe sa herë që e kam lexuar, duket se është një person i ri, një autor tjetër me frymë të njejtë. Më gëzon fakti që lexuesi kosovar ka mundësinë të hapet dhe ta absorbojë një urtësi primordiale, e shprehur dhe e artikuluar për njeriun bashkëkohor.Ishte Meher Baba me “Discourse” dhe pikërisht ky Osho me “The Ultimate Alchemy”, të cilët më shpëtuan gjatë luftës nga çmendia e bombave të NATOs, vrasjet mizore të fëmijëve shqiptarë nga serbët dhe ushtria e organizuar jugosllave, nga kundërmimi i gjakut, pamjet e shiringave të hedhura, vëshëmbathjeve të përgjakura, etj.Fjala OSHO nuk është emër i personit, për të cilin flas. Osho është titull më i lartë për mjeshtrit e Zen-it. Osho është term i derivuar nga Japonishtja antike dhe personi i parë i cili e ka përdor është EKA, i cili me Osho iu drejtua mësuesit të tij Bodhidharmës.“O” do të thotë dashuri dhe mirënjohje me respekt të thellë si dhe sinkronicitet dhe harmoni, ndërsa “SHO” do të thotë ekspanzion multidimensional i koshiencës.Kurse emri i vërtetë i Oshos për të cilin flas është Sri Bhagwan Rajneesh. Tek me 27 shkurt 1989 ithtarët e Oshos në mënyrë kolektive vendosën ta quajnë Osho Rajneesh.ZEMRA E ZBRAZËTËSHTË DERA E PËRHERSHMËRISËËSHTË LIDHJE MES TEJE DHE EKZISTENCËSNUK ËSHTË DIÇKA JASHTË FIZIKËS APO MATERIALES OSE PSIKOLOGJIKEËSHTË DIÇKA PËRTEJ TË DYJAVEDUKE I TRASHENDUAR TË DYJATËSHTË DIVINITETI YTMBAJ NË MEND, ZEMRA E ZBRAZUR TË BËN BUDHA( TË PËRNDRITUR)Me një fjalim të këtillë njeriu i këtillë vështirë që do ta gjente substratin për t’i mbjellur farët e tij, prandaj ndoshta kjo edhe është arsye pse në Kosovë nuk ka qendër për Multiversitetin e Oshos. Ka qendra të shumëta të Oshos në shumë vende të botës, ndërsa në territorin afër nesh më të njohura janë në Novi Sad, Sutomore, Kroaci dhe Slloveni.Osho ka lindur më 11 dhjetor 1931 në Kuçevad, Madija Pradesh, Indi. Që në fëmijëri ishte rebel dhe çdoherë ka insistuar në përvojën personale të vërtetësisë e jo në parim të verbër të dijes dhe besimit nga tjetrit. Ishte shpirt i pavarur.Thuhet se e përjetoi përndritjen në moshën 21 vjeçare. Fillon të ligjerojë në Universitetin e Xhabalpurit duke ligjëruar filozofinë. Fillon të udhëtojë nëpër Indi duke i sfiduar besimet tradicionale dhe nxitur polemikat publike.Në mënyrë intensive lexonte çdo gjë që gjente.Kah fundi i viteve 60-ta filloi ta zhvillojë teknikën unike dhe tani të famshme të MEDITIMIT DINAMIK. Ai thotë se njeriu bashkëkohor është i stërngarkuar me tradita të njohura të së kaluarës si dhe me mërzinë e jetës moderne, kështu që njeriu të kalojë procesin e thellë të pastrimit, parasë, të shpresojë se do ta zbulojë pakoshiencën, gjendjen e relaksuar të meditimit.“UNË JAM FILLIMI I NJË VETËDIJE TË RE FETARE”“POROSIA IME NUK ËSHTË AS DOKTRINË E AS FILOZOFI. NË TË VËRTETË POROSIA IME ËSHTË ALKIMI, SHKENCA E TRANSFORMIMIT”Osho vdiq më 19 janar 1990. Komuna e tij e madhe në Poona të Indisë është gjithnjë në rritje dhe po bëhet Qendra më e madhe botërore për zhvillim shpirtëror. Kjo qendër tërheq njerëz nga mbarë bota, të cilët shkojnë për programe të ndryshme të meditimit, terapisë, kreative, zhvillim trupor, etj.Qëllimi është që njeriu bahskëkohor të lirohet nga prangat e ideologjive dhe sistemeve të ndryshme, të cilët po e ndajnë njerëzimin. Të krijohet qenia e re njerëzore, e cila jeton në harmoni më vetveten dhe rrethin. Aty ekziston Shkolla Osho e përqëndrimit dhe mjeshtrive luftarake të Zen-itShkolla Osho e arteve kreativeOsho akademia ndërkombëtare e shërimitOsho akademia e meditimitOsho Instituti i dashurisë dhe koshiencësOsho shkolla e mjekësisë pulsative tibetaneOsho qendra për transformimOsho klubi i meditimit; kohë e lirë kreative.Ajo çka Oshon e bën të veçantë për mua është gjithanshmëria e tij në njohjen dhe aplikimin e urtësive më prominente botërore të trashigimisë shpirtërore botërore.Numëron afro 700 vepra të shkruara, ngjashëm si Al Ghazali, Ibn Arabi, Tesla. Kjo duket së është shifra e kreacioneve të mendjeve fertile të njerëzimit.Osho shkruan për Meditimin, mjeshtërit budistë, mistikët Indian, për Kabirin poet mistik, për Krishnën, Jezusin, për Sufizmin, Tantrën, Tao-n, Upanishadat, Mistikët perëndimor, Yogën, Zen-in dhe mistikët e Zen-it etj. Pikturat e Oshos kanë origjinalitet të spikatur.Librat që unë i rekomandoj për lexim janë:Buddha zbrazëtia e zemrës;Alkimia supreme;Fara qiellore;Bash ashtu;Unë jam porta mistike;Rruga ime rruga e reve të bardha.© by Gazetajava.com
INICIMI MAGJIK NË DASHURI
Nga Fahredin ShehuTë gjithë ne kemi qasje të barabartë në bibliotekën universale e cila posedon informata të rëndësishme dhe plotë domethënie. Për ta lexuar atë, ne vetëm duhet ta dëgjojmë zemrën tonë, e ajo mesiguri ka çka thotë. Dëgjimi është çelësi i të mësuarit dhe komunikimit të shëndoshë. Nuk është e kotë që Fahredin Shehu deshi ta hap, SHKOLLËN E DËGJIMIT, në Kosovë. Me këtë çmendi mund të matet vetëm çmendia e dashurisë, e cila, pothuaj, çdoherë ia kalon. Janë katër nivele të të dëgjuarit:1. Mosdëgjimi - kur me sy e shikojmë dhe projektojmë idenë tonë në bazë të fjalës së fundit të folësit.2. Dëgjimi me injorim - kur dëgjojmë duke injoruar dhe duke i lënë anash idetë e folësit;3. Dëgjimi aktiv - kur dëgjojmë plotësisht, kuptojmë dhe asgjë nuk ndërmarrim; dhe 4. Dëgjimi empatik - kur dëgjojmë në mënyrë aktive dhe bashkëndjehemi, kur e vëmë vetën në lëkurën e folësit. Për ta arritur këtë shkallë, duhet koncentrim i madh, kontemplacion dhe dashuri, dashuri të paanëshme.Sugjeroj të lexohet shkrimi MË DËGJONI MADJE NJËHERË në www.horizonti.com . Ka aty diçka dhe për diçka që duhet të mendohet.Në moshën 37 vjeçare, të shtunën, më 28 nëntor 1244, Mewlana Xhelaluddin Rumi - ndër poetët më të mëdhej mistik të të gjitha kohërave, e takon Shemsuddin Tabrizin, një dervish ravgues, për të cilin dihet nëpërmjet Rumiut, ashtu siç dihet për Sokratin nëpërmjet Platonit. Në këtë kohë tek Rumi ndodhë revolucioni, plotësisht ndryshon dhe e përjeton involucionin. Praktikisht, ndodhë Supernova. Falë dëgjimit empatik, dy javë kanë bërë muhabet (bisedë e përzemërt) vetëm me ujë dhe me pakëz rrush të thatë. Falë dëgjimit empatik është krijuar simpatia platonike, saqë Shemsuddin Tabrizi detyrohet të ikë nga Konya (Turqi), gjë që lind telashe të shumëta. Ndoshta ia ka vlejtë kjo sakrificë, se pas kësaj do të lindë DIWAN SHEMSI TABRIZ, një kompendium i mrekullueshëm poezish, normal…mistike. Kështu ndodhë kur dëgjohet zemra, kur kjo hapet si syth për ta liruar parfumin e vet.Dikur lexoja me kënaqësi të madhe librat e Franz Bardonit dhe njëri prej librave të mrekullueshëm të tij, INICIMI NË HERMETIZËM, libër ky i cili bukur do telashe m’i kishte nxjerrë për ta absorbuar si duhet. (Natyrisht, nuk është lehtë të lexohet shkrimi i mjeshtrit më të madh të Kabballës së shekullit të kaluar), krijoi asi shtytje për meditim, saqë ndjeja se diçka do të eksplodojë. Këtu dhe kështu këtë shkrim po e emërtoj INICIMI MAGJIK NË DASHURI, sepse ka njëfarë magjie gjatë inicimit, ka edhe njëfarë magjie në dashuri, dhe ka edhe njëfarë magjie tjetër gjatë dëgjimit.Vargjet në fillim të këtij shkrimi janë shkruar në vitin 1991, kur e lexoja historinë e M.M. Sharifit, ku kisha zbuluar besimin arab paraislam. Allah edhe ishte perendi i cili adhurohej vetëm në brenga të mëdha. Si perendi supreme, atij i drejtoheshin vetëm në raste tepër të rënda, kurse Al Lat, Al Uza dhe Al Mannat ishin për nevojat e ndryshme. I gjithë ky paganizëm m’u dukë si pazarllëk dhe jo vetëm ky paganizëm, por paganizmat e të gjitha llojeve. Darka e Lamës për shembull. Pastaj thuhet… t’u kthehemi rrënjëve, ndërsa çdo vrojtues i kujdesshëm doemos e vëren se nuk janë vetëm rrënjët, është edhe dega, gjethet, substrati, kushtet klimatike, etj.Për këtë arsye jam proponent i kontemplacionit të gruas më të famshme të Misticizmit Islam, Rabiya Al Adawiya. Dhe, u rastisa unë në Kajro në korrik të këtij viti, në xhaminë me plotë vizitorë të Rabiyas, të cilën e çmojnë pothuaj të gjithë muslimanët dhe derivatet e Islamit. Atje i fala dy rekkate nafile (lexo: lutje vullnetare) dhe u luta me lutjen e saj …O Zot , nëse të lutem nga frika e ferrit, ferrin ma dhuro, nëse të adhuroj nga shpresa e parajsës, parajsën ma privo, të lutem sepse të dua, të lutem sepse jam robi Yt.Kështu ajo e zbuloi bukurinë/mrekullinë/misterin e lutjes.Nuk ka bukuri nëse ajo nuk është e mbuluar - thotë Hazrat Inayat Khan, një nga sufitë më të mëdhej të kohës sonë.Këtu qëndron kuintesenca e dallimit mes Matematikës dhe Ekzistencës, sepse në Matematikë një plus një është baraz me dy, ndërsa në Jetë një prind plus një tjetër është baraz me Familie. Andaj thotë Muhammedi a.s. Të gjitha krijesat e Zotit janë një familie, më i miri prej jush është ai i cili i bën më së shumti të mira kësaj familjeje. Dituria dhe Dashuria janë sandale kosmike për rrugën e shenjtë, e cila është e shtruar me gjemba. Prapë po e përsërisë se po na mungon vokabulari tokësor për çështje qiellore. Pra, duhet ta presim një gjeni, i cili do ta krijojë këtë vokabular…kur në botë paraqitet gjeniu, do ta dini, sepse të gjithë budallenjtë do të bashkohen kundër tij - thotë Kung Fu Tze. Nëse e takoni gjeniun mos e vritni, se ai me siguri ka çka të thotë.Uroj që folësi i këtij shkrimi t’iu flas me tinguj infrasonik, të hapen dyert e bibliotekës univerzale, për t’i dëgjuar pëshpëritjet, vibrimet e zemrës, e cila me siguri ka çka të thotë dhe e cila me siguri diçka do të thotë, e pastaj le ta aprovojë ligjin e dashurisë – Puthni këtë ligj, sepse thotë Rudaki…të puthësh është si ujin e detit ta pishë, sa më shumë që e pi aq më shumë të pihet.© by Gazetajava.com
Sumnakuni phurt / Ura e Arte
Nga Fahredin Shehu
As në qosh t'mendjes nuk e kam me e luejt rolin e Kusturicës për çashtjen rome e me fitue lavd e dekorata, demek, me u pasunue me taksiratin e dikujt. Veç po du me shkrue p’ej bindjes dhe p’ej borxhit që e kam ma s’pari si insan, e tevona edhe si shair.Kujtim Paçaku, autor rom nga Prizreni Asht ky shkrim i parë qi po e baj n’Geg, sepse asht nji diçka qi m’shtyn nga mbrendia si diçka qi po don me pëlcit si nari i pjekun, e me diftue inci t’kuqe me shijen e cila e knell fikirin.Asht Kujtim Paçaku, Rom nga Prizreni, i cili asht ka lufton deri te fryma e fundit me e ruejt, me e begatue, me e mbajt gjallë e krejt n’fund, me krijue art në gjuhën e cila si gacë e m’lueme e Vedave me mija vite po pulson dhe hala po e ruen at hikmet t’fituem me vuejtje e të përcjellun amanet p’ej Gangut deri n’Ballkan e ma tej n’Europë. Asht Kujtim të cilin e njoh ka kohë, por nëpërmjet librit të tij të fundit sikur po don me na u manifestue në sahillëkun e ri t’Kosovës me nji poezi të kullueme, natyrale dhe me tan kyvetin e tij p’ej shairi, sikur po don me na dhanë ders se si kullohet vuejtja, syrgjynllëku, dashnia dhe zanati në torkullin e tij kreativ. Me kijafet t’madh e nis librin, tue na diftue për historinë rome dhe po më duket se po na thotë … “O jermi, motijam këtu e tek tash po du me ju zgjue e me jau hjek duvakun e gafletit. Të gjallë jena edhe na, bile këtu n’ Ballkan jena moti, ka 1000 vjet … hiq ma larg se 100 kilometra p’ej Prishtine…”Gjuha…gjuha që vdekjes i ka dal përballëKëngën duke mos e ndalur kurrë…gjuha ime RomeEnde është e gjallëKujtimi shkruen edhe për jetën dhe sikur po e merr n’supe t’veta tanë dhembjen e popullit t’vet, jetën e randë t’popullit t’vet:O jetë, dëgjomëJe tepër e vocërr ndaj dhembjes sime!Tevona i kena edhe disa gjysëmbejte shumë t’ forta kur i knon urisë:… nuk më kujtohet Kur për herë të fundit E kam shijuar kafshatënE bukës valëQë në çerep e piqte e imja nënëAta ma s’miri e dijnë kijametin e pranverës dhe i knojnë me të madhe, kurse fmitë i pyesin kur vjen Shën Gjergji:…është dimërKëngët tona treten në borëNdërsa fëmijët pyesinGjyshin e vet;O, babagjyshEdhe sa ditë do të vijëHedreleziFusha e gjanë e zemërgjansisë së shairit e ka nji abdërr të cilëlën e knon si me kullue rrëshina në vapën e gushtit.…të isha ujë i madhT’i ngopja të gjitha fushat e botësPlot drithQë së bashku të ham bukëEdhe unë edhe ti…Më i fortë për një vdekje…lotët nuk rrjedhin nga frikaPor nga pikëllimiQë vdekja ndodh pa ritualin e zakonshëmNa drejtohet neve qi jena kah e harrojmë nanën natyrë, e gjanë asht ajo, ka vend për secillin:…nëse ke harruarTë ecësh nëpër pyjet e denduraTë bësh gjum përskaj lumenjëve të mëdhenjT’i zgjohesh dhe t’i gëzohesh agimit të riNëse ke harruarTë këndosh edhe kur të qahetTë vallëzosh edhe me këmbë të thyeraTë japësh dashuri edhe kur nuk të kthehetNëse të gjitha këto i ke harruarAtëherë eja me neBëhu si neBëhu ne…Na jena mahlukat - krijesa t’dobëta - këte tanahere e kam dijtë dhe se Zoti nuk ban asnji ndamje, kurse Kujtimi na thotë:…përse frikohesh Përse fsheheshTë vie turp nga ngjyra e lëkurës tëndeO njeri Neve na ka krijuar ZotiSi tySi mua Si edhe ataNën ngjyrën e lëkurës tëndefshehur e ke një ylberMu Brenda shpirtit tënd…Me e ndie veten t’përuzun e din vetëm ai qi asht i përbuzun dhe i lan manash, mahsus kur e ndien se ka ngjyrën tjetër e mos me folë kur mendon ndryshe, ma mirë, ma nalt, ma me përkushtim, me mendjen e lame, tahret sikur me i ba trupit e shpirtit para lutjes.Kam edhe nji send me e thanë para se me përfundue. Me kangë të Kujtim Paçakut koxha jam eglendis dhe i tanë ky kyvet qi ai me disa fjalë, me vetëm disa vjersha, me e thanë shpirtin e krejt popullit, vallahi asht ma’arifet, e bashka qi kam mësue se ishim aq afër njani me tjetrin e une bosh p’ej dijes për romët. Njajt si dy kallamet e Rumit. Shënimet biografikeKujtim PaçakuKa lind në Prizren, më 12.04.1959 Gjuhët: Rome, Shqipe, Serbe, Turke, Boshnjako&Serbe, Agleze, Frenge, Shkollimi i kryer: Akademia e Arteve Muzikore. Grupi: Pedagogjiko-Artistik1980-1986 / Ka punuar si mësimdhënës në shkollën fillore Duhël-Bllacë, Therandë Nga viti 1986 - redaktor-gazetar në gjuhën rome, Radio PrizrenKorrespondent në shumë media rome dhe europiane1986 - regjisor dhe autor i dramave rome në Prizren. Drama: “O kamipe na puæhela» (“Dashuria nuk pyet”)1987 - autor ®jisor, komedia: “O Špiuni” (“Spiuni”)Pjesëmarës ne shumë festivale muzikore të Kosovës, si kompozitor dhe këngëtar.1990 - pjesëmarrës i Kongresit të Romëve në Poloni.1994 - mësimdhënës në “Shkollat Verore” të Romëve nga EuropaPjesëmarës në Konferencën Ndërkombëtare në Bukurest, organizuar nga PER- SHBA1994 - vendi i parë në Festivalin Ndërkombëtar në Poezi, “Amrico Rom”1995 - anëtar i OJQ-së Eurpiane “Romano kris”1995 - Diploma Meritore për poezi dhe njohje e gjuhës rome nga festivali “Amico-Rom”, Itali1995 - kooautor i teksteve parashkollore për fëmijët romë 1997 - vendi i parë në Festivalin Ndërkombëter në Poezi “Amrico Rom”, FrancëPjesëmarrës në Antologjinë e poezive rome në Itali dhe SpanjëPjesëmarrës në festivalin artistik të romëve ma karakter europian “Amico Rom”, Itali, (1994 dhe 1997 - shpërbilimi i parë)“ Plaketa e artë” - Rominterpres Europa, për gazetari rome2000 Mbrëmjet e poezive rome në Parisë-Francë.2001 Asistent në Katedrën e Romologjisë pranë Universitetit Inalco&Sorbona në Paris 2001 Mbrëmje të poezive Franko-Rome-Frenge në qendra kulturore të ambasadave dhe univesiteteve të Parisit2001 Udhëheqës i emisioneve rome: Radio Roma-Paris2001 Redaktor në Radio multietnik “Radio Protestant-Paris”2003 Redaktor i redaksisë rome në Radio “Jeni Dynem”2003 Organizator i projektit “Rruga e shkollës”, ide për shtypjen e broshurave dhe pankarta2003 Diplomimi në Akademinë Mobile të artit skenik, kl. Prof. Faruk Begolli2003 Pjesëmarës në filmin “Kufomat”, regjia Luan KryeziuPjesëmarrës në antologjinë e poezive rome në gjuhën frenge2004 Ligjerues në “Shkollën verore të romëve në Kosovë”, organizuar nga MASHTI-i dhe OSBE2003 “Mbrëmjet e poezive rome në Kosovë”2004 Autor i parë i fjalorit në gjashtë gjuhë “Lavustikorri”2005 Autori i librit me poezi “ Sumnakuni phurt “2005 Redator i redaksisë rome në TV “Jeni Dynem”© by Gazetajava.com
LUKMAN
Nga Fahredin ShehuNjihere e pata përmend Lukman Heqimin dhe hikmetin e tij të përmbledhun në tetë fjali, jo vetëm sa mos me e harrue, por edhe me e mësue rininë që nuk e patën mymkunin me lexue për Lukmanin. Tetë fjali janë botue në numrat e ma hershëm t’JAVËS (shih shkrimin, Shpirti në Letër, ku Lukmani na drejtohet).Lukmani i urtë ka thanë (këte e kam konsumue në “SHUMËSI E PADUKSHME”), kam ndigjue çka kanë thanë 8000 profetë dhe prej tyne i kam mbajtë në mend 8 fjali, e ato janë: KUR JE NË SHTËPI TË HUEJ, RUEJI SYTËKUR JE NË NDONJI TUBIM, RUEJE GJUHËNKUR JE TUE HANGËR, RUEJE FYTINKUR JE TUE U LUTË, RUEJE ZEMRËNDy gjana duhet gjithmonë me i harrue:NJI T’MIRË QË JA KE BA DIKUJT NJI T’KEQE QË TA KA BA DIKUSHDy gjana gjithmonë duhet me i mbajtë n’mend: VDEKJEN DHE ZOTINEmni i tij asht përmend n’disa mënyra si Lukman, Lokman, Luqman…krejt mvaret se kur dhe kush e ka përdorë. N’traditën Jahudi e Nasrani, Lokmani nuk përmendet aspak, kurse n’traditën Islame nami i tij po bahet barabar me ate të hazreti Sylejmanit.Krejt çka asht thanë për te mbetet hajal, por ka edhe sende sahi t’cilat përmenden edhe n’Kur’anin e madhnueshëm, n’suren Lukman 31: 12, 13Prej traditës arabe thuhet që Lukmani ka jetue n’vitin 1100 para hazreti Isas, ka qenë habesh (etiopian) i zi, me flokë të denduna, djali i Baurit, i cili ka qenë djali apo nipi i motrës së Jobit. Shumë shpesh Lukmanin e kanë përzi me Ezopin, i cili poashtu ka qenë zezak, ka jetue 500 vjet mbas Lukmanit dhe i ka përdorë hikajet (fabulat) e Lukmanit, tue i përvetsue. Lukmani ka qenë i njoftun si njeri me ymër shumë t’gjatë, i cili llogaritte me shtatë ymre t’shqiponjës, që domethanë afro 560 vjet. Ai kishte përpilue LIBRIN E ZI, ku pat mbledhë ilaçet për tana iletet dhe thonë se paska gjetë ilaçin kundër dekës, por, tevona takohet me Melaqin e dekës, Azrailin, n’urën Misis mbi lumin Xhejhan, ku ky e shtynë dhe i gjuen librin n’lum.Nji tjetër rast përmendet, hikmeti i Lukmanit sa ishte taleb te hekimi i tij, i cili kish adet me provue secilin jemek e tevona e hante hekimi. Ishte nji pjepën, i cili kish nis me u kalbë dhe Lukmani si zakonisht e provon i pari dhe hiç nuk jepte xhevap, athuese ish pjepën i ambël. Përkundra, ish kanë shumë i idhtë.Kur e provon hekimi i tij, habitet dhe e pyet Lukmanin, pse nuk dha ndonji isharet e me reagu për idhësinë e pjepnit? Lukmani i thotë: ...sa shumë ambëlsi kam shijue prej teje, si du me u trishtue me nji copë t’idhtë pjepni.Ky temsil na difton ashiqare se sa falënderues ishte Lukmani për ilmin, që e muer prej hekimit t’vet.Kimeti i shembullit të Lukmanit asht shumë i madh për ne, se jena ispat që asgja nuk po na shkon mbarë, jo se nuk jena t’aftë, po se nuk jena t’paçë në nijetin dhe n’ruhin tonë.Ka me kalue edhe nji kohë shumë e gjatë derisa dalim prej gafletit dhe derisa e shprazim zemren tonë prej territ dhe e zbukurojmë ate, sepse Zoti asht Nur dhe e don dritën, sepse Zoti asht i bukur dhe e don bukurinë. Fahredin Shehu ka shkrue:Ai qëi mësohet me dashtë,Zahmet asht me u ç’mësue.
ﻦ © by Gazetajava.com
ATA DHE ATA
Nga Fahredin ShehuTë fillosh me Rumin çdoherë është kënaqësi, sepse në mënyrë më natyrore dyvargëshi (bejti) i Rumit dëfton ngjashmërinë dhe dallimin në të njejtën kohë. Natyrisht dhe natyrshëm kuptojmë se ai flet për njeriun.Nivelet njerëzore ishin, janë dhe do të jenë të ndryshme. Pata folur në shkrimet e mëparshme për Homo Gnosticus - ose njeri gnostik, i cili dallon nga Homo Sapiens si tek kallamet e Rumit, ashtu edhe te Homo Faber dhe Homo Neandertalis.Kur jemi tek Homo Gnosticus (ky është termi im për Irfanin e Tesawwuffit-Sufizmit apo misticizmit Islam), në mënyrë të shkëlqyer flet Ibn Arabi i Spanjës Mesjetare, ajo Spanjë e cila e krijoi Europën multietnike, multikulturore, diçka që Europa e sotme mund të ëndrrojë dhe vështirë që do ta arrijë ta bëjë këtë bile, me gjithë xenophobia-n që ka për të ndryshmen (lexo: Islame).Shih se si bën mjeshtri:Fytyra e religjionitHerë më thonë çoban i gazeleve të shkretëtirësHerë prift i krishterëHerë ithar i ZaratustrësTë dashur janë Tre, e prap janë NjëAshtu si tre me të vërtetë janë Një(Ibn Arabi shek. XIII Spanjë)Pastaj kemi Vangelis-in, „The conquest of Paradise“ („Pushtimi i Parajsës“), një mrekulli prej arti muzikor. Më mirë kishte me qenë po ta emërtonte „The devastatin of Paradise“ („Shkatërrimi i Parajsës“) - është fjala për Spanjën, jo për Amerikën. Sepse, në atë kohë shumë muslimanë janë vrarë vetëm se ishin muslimanë dhe shumica të asimiluar, pastaj mbi 600 000 Safardi hebrejë janë dëbuar dhe kjo hije e errët e Elizabetës dhe Ferdinandit po e përcjell edhe sot Europën. (Fallaci, për shembull, apo Kohl kur i thotë studentit gjerman Mesut Yilmaz se nuk po e njeh gjeografinë). Ja edhe një mjeshtër të madh:Njerëzit asnjëherë nuk bëjnë ndonjë krim në mënyrë aq të përkryer dhe me aq dëfrim si atëherë kur e bëjnë nga bindja fetare.(Blaise Pascal 1623-1662)Shekulli XX, si edhe shekujt e kaluar, do të mbahen mend po duke iu referuar Pascal-it. E ke Aushvicin, Hiroshimën, Nagasakin, Srebrenicën dhe për pak edhe Kosovën, kur xenophobia patologjike-gjenetike serbe ndaj shqiptarëve donte edhe shqiptarët t'i rradhisë në fundamentalistët islamikë.Do ta rrëfej një ndodhi nga viti 1999, të cilën e kisha përjetuar. Diaconi Everts, i cili shërbente si major i KFOR-it holandez, më ftoi në një udhëtim nëpër Kosovë për t'i vizituar objektet sakrale. U nisëm për në veri të Mitrovicës, në Manastirin Sokolica. Nuk kisha telashe me serbishten. Atje arritëm edhe me një ushtar holandez (kroat me prejardhje). Na priti murgesha kryesore Makaria. Manastiri i Sokolicës është i njohur për ikonat e mrekullueshme, ku japin garancion se qëndrojnë deri në 600 vjet? Makaria nisi t'i fyej shqiptarët, duke i quajtur fundamentalistë islamikë dhe se serbët po e ruakan Europën nga terroristët fundamentalistë islamikë.Majori Everts më tha: nuk mund të besoj se një i krishter mund të gënjej kështu. Unë di se shqiptarët janë të shquar për tolerancë fetare dhe kjo nuk është e vërtetë çka thotë Makaria. Unë shërbej Meshën të dieleve në Kishën e Bishtazhinit. Kurse unë i thashë: bukur është zotëri që ju e thuani këtë, sepse po ta kisha thënë unë këtë në fillim të rrugës sonë, nuk më kishit besuar.Pasi i pamë punëtoritë, bibliotekën e begatshme dhe dhomën e pritjes ku na gostitën me pije, ikëm nga ky vend shumë i bukur. Tani gjithnjë e më shumë më pëlqen kur më flet Swift-i:Mjaft jemi religjiozë për ta urrejtur njëri tjetrin, por jo mjaft relligjiozë për ta dashur njëri tjetrin( Jonathan Swift, 1667- 1745)Pasi e tejkalova librin erdha tek njeriu i cili gjithnjë e më shumë është duke më dëshpëruar. Hajt e duroje këtë torturë, e tash banu burrë e hesht.Jeta na ftoi që të jetojmë në Kosovë, si nikoqiri në dasëm kur të fton. Hëngre apo nuk hëngre, njësoj të llogaritet, je i ftuar. Edhe këtu fole apo nuk fole, njësoj të llogaritet, sepse gjuha e kandarit nuk lëviz as kah tasi i majtë e as kah ai i djathtë, prandaj BUZËT E URTËSISË JANË TË HESHTURA, POS PËR VESHËT E MIRËKUPTIMIT - thuhet në Kybalion.Ejani të dëgjohemi!Ejani të mirëkuptohemi!Kjo mund të realizohet vetëm me dashuri.I Dashuri lidh konopin rreth qafës sime e më çon kah Ai(Hafez Shirazi, shek. XIV) E çka të them për Hafezin kur Goethe e konsideronte për mësues të vetin, Gertuda Bell e krahason jetën reale të Dantes në Firencë dhe gazeleve të Hafezit nga Shirazi, ku fare pak është prezente koha derisa ai jetoi në kryeqytet dhe derisa u ndërruan 5 mbretër.Henry Clarke Wilbeforce anglezi i cili është i vetmi që përktheu „Divanin“ komplet të Hafezit thotë: Në Divanin e Hafezit mund të gjeshë jetën private të Persisë, gjendjen e tij shpirtërore, mendimet dhe preokupimet...rrallë kanë ekzistuar gjenitë e tillë në botë. Ekscentrizmi është cilësi e të urtëve dhe e miqëve të gjenive. Hafezi ka qenë aq ekscentrik sa njerëzit kanë menduar se ka qenë i frymëzuar nga Zoti...Charles Stewart shkruan:...bashkëvendasit e Hafezit e konsiderojnë si të frymëzuar nga Zoti, ndërsa „Divani“ i tij është inferior vetëm ndaj Kur'anit.Hafezi ka qenë i shquar si njohës i gjuhës së fshehtë ose Lisan-ul Gayb dhe thonë se këtë e pranoi dhuratë. Thuhet se një sabah në xhami i pa 14 melekë, të cilët e patën pyetur, a dëshiron Nazar-i Basiret ( shikimin e zemrës) apo Lisan-ul Gayb (gjuhën e fshehtësisë). Ai u përgjigjë se dëshiron shikimin e zemrës dhe shikoi përreth me sytë e zemrës, u trishtua sepse përreth tij ishin njerëzit me pamje shtazore. Shpejt u kthye në xhami dhe kërkoi që kjo t'i hiqet dhe në vend të shikimit të zemrës kërkoi gjuhën e fshehtësisë. Dëshira iu plotësua dhe ai mori gjuhën e botës së padukshme.Edhe një poet persian me famë Hakim Xhami e quan Hafezin Lisan-ul Gayb (Njohës i gjuhës së fshehtësisë).Hafezi u emërtua kështu se qysh në rini të hershme e dinte Kur'anin përmendësh dhe thuhet se e ka inerpretuar në 14 variante. Krahas Kur'anit përmendësh i dinte edhe shumë vepra të sufive të atëhershëm si ato të Attar-it, Saad-it, Nizami-t, Rumi-t, etj.Pse fola për Hafezin është se e ndërpreva heshtjen, fole apo nuk fole njësoj të llogaritet, inshallah jo edhe këtë herë. BUZËT E URTËSISË JANË TË HESHTURA POS PËR VESHËT E MIRËKUPTIMIT- thuhet në Kybalion.Hafezi shkruan, mos gabo ti që nuk i njeh fshehtësitë e zemrave njerëzore e ta konsiderosh gjuhën e ashikut( ai që do) si të gabuar.Ndërsa unë përfundoj me DUA dhe ky është© by Gazetajava.com
PUTHJA E RUBINTË
Nga Fahredin ShehuMahmud Farscehian: Crystal Ball of Vision
Pas përfundimit të ELEMENTALIT në vitin 1999, ishte kohë e rehabilitimit biologjik, material dhe shpirtëror, kohë e pasluftës, si çdo luftë tjetër… e tmerrshme, në momentet e përjetimit të ekstazës në krijimtari dhe reflektimit, i cili është stad më i lartë i të menduarit racional, hasa në (gr) Hesychia - Heshtje kontemplative, si zbulim më fitimprurës, si patent epokal në planin personal, për një periudhë që e shihja se do të sjellte ekstravagancë (lexo: ekstremizëm) në atë që gnostikët e quajnë Njeri eksterior.Isha i lumtur se aty shkruaja për shkrimin/tekstin se është tymën ku i thurr fijet për ta krijuar një tablo. Në po atë vit për së dyti, pas një kohe të gjatë e përlota librin. Herën e parë, në shkollën fillore me romanin „Malsorja“ të Nazmi Rrahmanit, kur nëna e lë të birin Aliun, dhe herën e dytë në vitin 1998, gjatë ballafaqimit me JETA E SRI RAMAKRISHNËS nga Romain Roland, por tani ndryshe, ndryshe nga hera e parë, tani nga dashuria hyjnore.Se si teksti me të vërtetë është endje, ma konfirmoi Roland Barthes në KËNAQËSIA NË TEKST, me të cilin u ballafaqova tek në vitin 2005, versioni kroat, botim i shtëpisë botuese MEANDER, të mikut tim Branko Èegec nga Zagrebi. Pastaj shkrova: “Asnjëherë nuk kam besuar se çdo gjë është thënë në art, sepse askush nuk ishte unë, ndërsa unë shkruaj”. Zatën, këtu edhe qëndron dallimi mes asaj që Roland Barthes shkroi për tekstin dhe tekstin që e bëj, tekstin si medium, si fyell ku do të kaloj fryma e Idioritmikut Urban të Kosovës.Çdoherë ka ekzistuar njëfarë (gr.) PISTIS, njëfarë besimi se ende mund të thuhet, madje edhe ngjashëm, por, prapëseprapë ndryshe në trajtë, në kohë, në hapësirë, qoftë ajo Telurike apo Magjike. Dhe, pikërisht kjo krijon Golemin e ri, i cili do të përjetojë mirakulin ekzistencial të fenomenit JETA. Jeta e cila ka nevojnë për (heb.) TIKUN, meremetim, rregullsi harmonike nga furtuna e (heb.) SH’VIRA-s, çrregullimit.Nëse dikujt i duhet…atëherë ne jemi ata të cilët duhet ta krijojmë një HOMUNCULUS, por jo si Paracelzusi me gjak, spermë dhe urinë, por një homunculus i krijuar me dashuri, sinqeritet dhe bujari. Një lloj bujari i ngjashëm me FJALORIN, i cili do të jetë i plotë, por i heshtur . Sa herë që e marr ndonjë fjalor, ndjehem disi i turpëruar, sepse nga ai marr një apo dy fjalë dhe e lë duke mos lexuar asnjëherë nga fillimi deri në fund. Prandaj fjalorët kanë heshtjen, qetësinë e oqeanit. Sa më i gjerë që është aq më i qetë bëhet.Dhe ky homunculus, padyshim se me buzë të përgjakshme, me BUZË TË RUBINTË do ta puth mirakulin, epifaninë në çdo gjë që merr dhe që nuk merr frymë.Homunculus i cili do të ketë tri qendra themelore për funkcionimin e personalitetit• Qendrën motorike; shqisat, aftësin e akumulimit të energjisë;• Qendrën emocionale; ndijimet, sensacionet e rafinuara dhe pasionet;• Qendrën intelektuale; regjistrimet, mendimet, llogaritjet, kombinimet, hulumtimet etj.E pas gjithë kësaj duhet ta zhvillojë atë që Rene Guenon e emërton si Inteligjenca intuitive.Navigatorëve serioz u rekomandoj librin GNOSIS (Study and Commentaries on the Esoteric Tradition of Eastern Orthodoxy), nga autori Kopt, Boris Mouravieff; Arabia for Printing & Publishing, 2005, Cairo, Egypt.Nuk fliste Bela Hamvas për tendencën e tij të madhe për t’u bërë njeri Normal, është njohja e Njeriut Interior, i cili jeton Brenda nesh. Njohja e vullnetit tonë të vërtetë, njohja e maksimës së Magut më të madh Irlandez, Alistair Crowley, “Bëj çka të duash, ky le të jetë ligji yt”.Ligj, i cili është më i vjetër se ai romak dhe ligj i Hamurabit, ligj më i vjetër se të gjitha revelatat të sjellura në tokë. Flas për ligjin/librin e Adamit të cilin ia dhuroi arkangjeli Rariel, librin të cilin Adami e varrosi, por e gjeti Henok, me të cilin drejtëpërsëdrejti njoftohet me atë çka ka ndodhur në parajsë.Kërkimi Jashtë dhe Brenda, në të njejtën kohë është koxha zahmet dhe një balanc (gjetja e këtij) nuk është e kollajshme. Duhet të mësohemi të dëgjojmë, pastaj të pyesim. Pastaj duhet të mësohemi të veprojmë dhe të gjitha këto me një harmoni natyrore. Heronjëve si Sokrati, Jezusi, Imam Ali, Giordano Bruno, Mensur Hallaj, u shkoi koka, sepse flisnin për (Hal), gjendjen e tyre shpirtërore në gjuhën e vet, jo me gjuhën e atyre që i dëgjuan. Ja këtu lind trishtimi i Bela Hamvas. Këtu edhe është dallimi mes gjuhës së Heroit (Filozofi, i shenjti, poeti, shkencëtari) dhe Profetit. Profeti flet ashtu si duan ta dëgjojnë dhe asnjëherë në kundërshtim me ligjin të cilin po e sjell. Ku janë ato gërshërë që e prenë Biblën dhe plotësisht i mungojnë 17 vjet të ravgimit të Jezusit në Ladakh, Kashmir dhe Tibet. Ke 13 vjet, pastaj 17 vjet zbrazëtirë, pastaj i gjen 3 vjet të fundit të ilustruara bukur, dhe njeriu shkoi. Ia humbën fërkemin. Fundamentalistët. Të rrezikshëm janë ata (fetar, politikë, dogmatikë). Nuk janë ata në gjendje ta pastrojnë pluhurin nga pasqyra e zemrës. Nuk shohin ata si Mikelangjelo, Jezusin dhe Marinë në mramor, nuk shohin ata Sekuojën gjigante në farën shumë të imtë. Nëse në jemi Heronj-(Mramori), duhet ta shohim edhe Jezusin dhe Marinë, duhet ta shohim Njeriun Normal të Bela Hamvas, duhet ta shohim Galithean e Pygmalionit, duhet ta shohim Avatarin e Meher Babës, duhet ta shohim Hakkun e Hallaxhit.Për kësi lloj HOMUNKULUS flas unë. Ai që është në gjendje të pyes, të dëgjojë, të veprojë dhe të shoh.Shoh vetën në TyTë dua Dhe ky është mëkati im
I see myself in You
I love you
And this is my sin
by NUN
BULË MALLKIMI
Nga Fahredin ShehuM.C.Escher, Metamorphosis I-IV
Natyra e njeriut është e tillë që çdoherë kërkon zëvëndësim për të paaritshmen. A nuk është Estetika zëvendësim për përvojën fetare? (Feja këtu duhet të lexohet, përvojë shpirtërore). Dhe, sadoqë plaket njeiu, një lodër të fëmijërisë e zëvendëson me një tjetër, të adultërisë. Dikur luanim me aeroplan, kamion, kukulla, tani luajmë me paragjykime, projektime, sugjestione, sex, cigare, art, ritual, meditim.Ajo që sot është mistike, nesër bëhet shkencë.A kanë ditur egjiptasit e lashtë për klonimin (Sfinksi)- kloni transgjenetik, apo e kanë ëndërruar realitetin tonë. Lexo Bibla (Libri 2 i Mojsoiut, 7:14- 12:32) e tash vjen kjo;NILI DHE UJËRAT TJERA SHNDËRROHEN NË GJAK, Zoti i Nilit, HAPI u nënçmua nga JAHVE.BRETKOCAT- Perëndesha – bretkocë HEKET paaftësohet që ta parandaloj këtë fatkeqësi.PLUHURI- i shndërruar në mushkonja- Zoti i magjisë THOT-i nuk qe në gjendje t’i ndihmojë magjistarëve egjiptas;MURRELËT- përhapen nëpër tërë Egjiptin, përpos në Goshen ku jetonin hebrenjtë. Asnjë zot nuk mund ta parandalonte - as PTAH - krijuesi i kosmosit e as THOT- i, zoti i magjisë.NGORDHJA E GJEDHËVE - Perëndesha-lopë HATOR, dhe Zoti Kau - APIS nuk ishin në gjendje ta parandalojnë këtë fatkeqësi;LYTHAT- perënditë mjek, THOT-i, IZIDA dhe PTAH nuk ishin në gjendje ta parandalojnë këtë fatkeqësi, e as të ndikojnë gjë;VETËTIMAT DHE PËRLESHJET- dëshmuan paaftësinë e perendive RESHEF - i cili komandonte me vetëtima dhe THOTi - zoti i shiut dhe vetëtimës;KARKALECAT- Zoti MINU i paaftë t’i parandalojë. MINU ishte zot i pëlleshmërisë dhe mbrojtjes së të korave;3 DITË RRESHT ERRËSIRË - e nënçmoi zotin diell, RA dhe zotin solar HORUS;VDEKJA E FËMIJËVE TË PARË - ndër ta edhe fëmija i Faraonit, i cili ishte mishërim i perendisë. AMON-RA, zoti-diell, nuk ishte në gjendje ta parandalojë këtë fatkeqësi .Kjo ndodhi në shekullin XVI p.e.s. Në shekullin XX po nga Orienti me prejardhje, shkroi për realitetin tonë në SHBA. Sikur e ëndërroi atë. Khalil Gibran, Maronit (arab katolik) nga Bshara e Libanit shkroi:• I mjerë është ai popull i cili nuk end atë që veshë, nuk mbjell atë që ha, dhe nuk shtrydh verën që e pi;• I mjerë është ai popull i cili shkëlqimin e fituesit e sheh si përkryeshmëri të virtytit dhe në sytë e të cilit shëmtia e fituesit është bukuri;• I mjerë është ai popull i cili lufton të ligat e veta vetëm në ëndërr, por i nënshtrohet së ligës kur është esull;• I mjerë është ai popull i cili nuk e ngrit zërin përpos në funeral, i cili tregon respekt vetëm tek varri, i cili pret të rebelohet vetëm kur i vie shpata nën gushë;• I mjerë është ai popull, politika e të cilit është dinakëri, filozofia e të cilit është vegim, industria e të cilit është arrnim;• I mjerë është ai popull i cili fituesin e pret me fyell dhe tupana, pastaj i fishkëllon, për ta përshëndetur fituesin tjetër me këngë e buria;• I mjerë është ai popull, i urti i të cilit zë nuk ka, prijësi i të cilit është i verbër, avokati i të cilit është propagator;• I mjerë është ai popull tek i cili çdo fis dëshiron të jetë komb.Për kë shkruantë Gibrani?- një amalgam i patriotit, profet endës, filozof, poet - poezia e të cilit dridh secilën zemër njeriu, përpos të atij i cili në vend të zemrës, mban kubë graniti në krahëror. Ai barte litarin primordial të SOPHIA-s së përhershme, pikërisht si titulli i këtij shkrimi i cili është titull i një libri të një të urti të madh Hun, Bela Hamvasz, i cili SOPHIA PERENNIS e trashëgoi nëpërmjet Rene Guenonit, Fritjof Schoun e deri tek Seyyed Hossein Nasr. Do të shohim nëse Enes Kariæ do ta merr këtë stafetë në dorë.Prej kur dija është mëkat? Prej Ademit a.s., prej Giordano Bruno-s apo prej Rešid Hafizoviæ, njohësit më të mirë të filozofisë më komplekse të Sufizmit, asaj të Ibn Arebiut nga Andaluzia. Ndodhi që dr. Hafizoviæ, duke folur për Muhammedin a.s. si figurë avangarde , tha: Po të ishte i gjallë pejgamberi i islamit, do të vishte rrobat e VERSACE-it” dhe për këtë intervistë të botuar, ata që dijen e konsiderojnë mëkat, gjuajtën bombën në qendrën kulturore DAMAT të Novi Pazarit - e cila ishte botuese e kësaj interviste.Ndërsa, herën tjetër do t’iu flas për VISSARION-in, Jezusin e gjallë të Siberisë dhe veshjen e tij.Dot nuk më flitet për mallkimin, por le të jetë ky shkrim një shock(perçe) i GURDIJEFF-it , për të na zgjuar nga gjysmëpërgjumësia, nga inercia, nga letargjia e përditshmërisë, për të na stimuluar për meditim.Ishte meditimi temë e diskutimit në Programin e Qendrës për Mendim Pozitiv të themeluar nga Z. Daut Demaku, të mbajtur në programin e Radio Kosovës më 26. 11. 2005, në Prishtinë. Aty u shpalos ajo dije si mëkat, mbi meditimin dhe isha shumë i lumtur që u dha hapsirë në një radio publike, sepse meditimi në Kosovë nuk na qenka tabu. Dhe çka nuk u tha aty është kjo: Meditimi është unifikim më kosmosin, me ekzistencën. Meditimi është çlirim, liri dhe fillon nga zemra e përhapet në gjithësi. Liria fillon nga individi.Meditimi është dija për vetvetën. Dija për vetvetën është rruga për gjithësi…”I dituri është si dyqani i parfumeve, plot erë që të joshë, i padituri është si daullja e luftëtarit që zënë e ka të lartë e Brenda është bosh” - thotë Saadi Shirazi, në Gjylistanin e tij. (Shih përkthimin e mrekullueshëm nga persishtja të Vexhi Buharasë).Meditimi është leximi i vetës me kode kosmike.Ani le të jetë ashtu. Për të mirën tonë - thotë Fahredin Shehu në “NUN”.Unë sot sërish e hapa derën e Mesotherisë pas pesë vitesh, nga botimi i SHUMËSI E PADUKSHME,Unë sot të solla tek dera Ti vetë… duhet të hysh.© by Gazetajava.com
INICIMI MAGJIK NË DASHURI
Nga Fahredin ShehuTë gjithë ne kemi qasje të barabartë në bibliotekën universale e cila posedon informata të rëndësishme dhe plotë domethënie. Për ta lexuar atë, ne vetëm duhet ta dëgjojmë zemrën tonë, e ajo mesiguri ka çka thotë. Dëgjimi është çelësi i të mësuarit dhe komunikimit të shëndoshë. Nuk është e kotë që Fahredin Shehu deshi ta hap, SHKOLLËN E DËGJIMIT, në Kosovë. Me këtë çmendi mund të matet vetëm çmendia e dashurisë, e cila, pothuaj, çdoherë ia kalon. Janë katër nivele të të dëgjuarit:1. Mosdëgjimi - kur me sy e shikojmë dhe projektojmë idenë tonë në bazë të fjalës së fundit të folësit.2. Dëgjimi me injorim - kur dëgjojmë duke injoruar dhe duke i lënë anash idetë e folësit;3. Dëgjimi aktiv - kur dëgjojmë plotësisht, kuptojmë dhe asgjë nuk ndërmarrim; dhe 4. Dëgjimi empatik - kur dëgjojmë në mënyrë aktive dhe bashkëndjehemi, kur e vëmë vetën në lëkurën e folësit. Për ta arritur këtë shkallë, duhet koncentrim i madh, kontemplacion dhe dashuri, dashuri të paanëshme.Sugjeroj të lexohet shkrimi MË DËGJONI MADJE NJËHERË në www.horizonti.com . Ka aty diçka dhe për diçka që duhet të mendohet.Në moshën 37 vjeçare, të shtunën, më 28 nëntor 1244, Mewlana Xhelaluddin Rumi - ndër poetët më të mëdhej mistik të të gjitha kohërave, e takon Shemsuddin Tabrizin, një dervish ravgues, për të cilin dihet nëpërmjet Rumiut, ashtu siç dihet për Sokratin nëpërmjet Platonit. Në këtë kohë tek Rumi ndodhë revolucioni, plotësisht ndryshon dhe e përjeton involucionin. Praktikisht, ndodhë Supernova. Falë dëgjimit empatik, dy javë kanë bërë muhabet (bisedë e përzemërt) vetëm me ujë dhe me pakëz rrush të thatë. Falë dëgjimit empatik është krijuar simpatia platonike, saqë Shemsuddin Tabrizi detyrohet të ikë nga Konya (Turqi), gjë që lind telashe të shumëta. Ndoshta ia ka vlejtë kjo sakrificë, se pas kësaj do të lindë DIWAN SHEMSI TABRIZ, një kompendium i mrekullueshëm poezish, normal…mistike. Kështu ndodhë kur dëgjohet zemra, kur kjo hapet si syth për ta liruar parfumin e vet.Dikur lexoja me kënaqësi të madhe librat e Franz Bardonit dhe njëri prej librave të mrekullueshëm të tij, INICIMI NË HERMETIZËM, libër ky i cili bukur do telashe m’i kishte nxjerrë për ta absorbuar si duhet. (Natyrisht, nuk është lehtë të lexohet shkrimi i mjeshtrit më të madh të Kabballës së shekullit të kaluar), krijoi asi shtytje për meditim, saqë ndjeja se diçka do të eksplodojë. Këtu dhe kështu këtë shkrim po e emërtoj INICIMI MAGJIK NË DASHURI, sepse ka njëfarë magjie gjatë inicimit, ka edhe njëfarë magjie në dashuri, dhe ka edhe njëfarë magjie tjetër gjatë dëgjimit.Vargjet në fillim të këtij shkrimi janë shkruar në vitin 1991, kur e lexoja historinë e M.M. Sharifit, ku kisha zbuluar besimin arab paraislam. Allah edhe ishte perendi i cili adhurohej vetëm në brenga të mëdha. Si perendi supreme, atij i drejtoheshin vetëm në raste tepër të rënda, kurse Al Lat, Al Uza dhe Al Mannat ishin për nevojat e ndryshme. I gjithë ky paganizëm m’u dukë si pazarllëk dhe jo vetëm ky paganizëm, por paganizmat e të gjitha llojeve. Darka e Lamës për shembull. Pastaj thuhet… t’u kthehemi rrënjëve, ndërsa çdo vrojtues i kujdesshëm doemos e vëren se nuk janë vetëm rrënjët, është edhe dega, gjethet, substrati, kushtet klimatike, etj.Për këtë arsye jam proponent i kontemplacionit të gruas më të famshme të Misticizmit Islam, Rabiya Al Adawiya. Dhe, u rastisa unë në Kajro në korrik të këtij viti, në xhaminë me plotë vizitorë të Rabiyas, të cilën e çmojnë pothuaj të gjithë muslimanët dhe derivatet e Islamit. Atje i fala dy rekkate nafile (lexo: lutje vullnetare) dhe u luta me lutjen e saj …O Zot , nëse të lutem nga frika e ferrit, ferrin ma dhuro, nëse të adhuroj nga shpresa e parajsës, parajsën ma privo, të lutem sepse të dua, të lutem sepse jam robi Yt.Kështu ajo e zbuloi bukurinë/mrekullinë/misterin e lutjes.Nuk ka bukuri nëse ajo nuk është e mbuluar - thotë Hazrat Inayat Khan, një nga sufitë më të mëdhej të kohës sonë.Këtu qëndron kuintesenca e dallimit mes Matematikës dhe Ekzistencës, sepse në Matematikë një plus një është baraz me dy, ndërsa në Jetë një prind plus një tjetër është baraz me Familie. Andaj thotë Muhammedi a.s. Të gjitha krijesat e Zotit janë një familie, më i miri prej jush është ai i cili i bën më së shumti të mira kësaj familjeje. Dituria dhe Dashuria janë sandale kosmike për rrugën e shenjtë, e cila është e shtruar me gjemba. Prapë po e përsërisë se po na mungon vokabulari tokësor për çështje qiellore. Pra, duhet ta presim një gjeni, i cili do ta krijojë këtë vokabular…kur në botë paraqitet gjeniu, do ta dini, sepse të gjithë budallenjtë do të bashkohen kundër tij - thotë Kung Fu Tze. Nëse e takoni gjeniun mos e vritni, se ai me siguri ka çka të thotë.Uroj që folësi i këtij shkrimi t’iu flas me tinguj infrasonik, të hapen dyert e bibliotekës univerzale, për t’i dëgjuar pëshpëritjet, vibrimet e zemrës, e cila me siguri ka çka të thotë dhe e cila me siguri diçka do të thotë, e pastaj le ta aprovojë ligjin e dashurisë – Puthni këtë ligj, sepse thotë Rudaki…të puthësh është si ujin e detit ta pishë, sa më shumë që e pi aq më shumë të pihet.© by Gazetajava.com
SHPIRTI NË LETËR
Nga Fahredin Shehu
Pas shkrimit të fundit krahasimtar të Namazit dhe Yogës, “Njeriu ndërmjet”, të botuar në gazetën “Java”, shkrimin të cilin disa e kanë keqkuptuar (po e them këtë, sepse i mora disa komente kuturu) kanë ndodhur shumë gjëra, të cilat ndoshta i kam merituar t’i përjetoj. Në jetë ndodhin gjërat, të cilat shpesh nuk jemi në gjendje t’u japim spjegim e lëre më domethënie. Edhe njëherë po e them se JETA është fenomen më i jashtëzakonshëm, i cili po ndodh, i cili po manifestohet me ndërrime slajdesh katër a pesë dimensionale, të cilat herë i regjistrojmë, e herë nuk i regjistrojmë, por pamëdyshje ato janë aty, të fjetura, të paketuara, apo zipuara, ta përdorim cyber zhargonin, diku në shtresat e thella të ekzistencës.Neve na duket se e njohim jetën vetëm se jemi duke e bërë atë, tmerr për tjetrin dhe po këtë tmerr po e bartim me vete në anën tjetër, duke mos qenë të vetëdijshëm. Kujto “Kjo botë është tregu në të cilin blihet bota tjetër”, thotë Hasan El Basri. Këtë e kemi përmendur disa herë. Këtu jetohet me frikë dhe kjo frikë disi po ia jep hijen mrekullisë, e cila na është e njohur si JETA.Entiteti kosmik i njohur si VDEKJA na duket se ndodhet atje, përtej gardhit. Na duket si diçka e papërjetuar, si zbulim. Faj është përgjumësia jonë, se në çdo shtatë vjet vdesim, çdo shtatë vjet trupi ynë komplet jeton me qeliza të reja. Por, ne nuk marrim mësim. Lukmani i urtë ka thënë (këtë e kam konsumuar në SHUMËSI E PADUKSHME), kam dëgjuar çka kanë thënë 8000 profetë dhe prej tyre i kam mbajtur në mend 8 fjali, e ato janë KUR TË JESH NË SHTËPI TË HUAJ RUAJI SYTËKUR TË JESH NË NDONJË TUBIM RUAJE GJUHËNKUR TË JESH DUKE NGRËNË RUAJE FYTINKUR TË JESH NË LUTJE RUAJE ZEMRËNdy gjëra duhet gjithmonë t’i harroshNJË TË MIRË QË IA KE BËRË DIKUJT NJË TË KEQE QË TA KA BËRË DIKUSHdy gjëra gjithmonë duhet t’i mbash në mendVDEKJEN DHE ZOTINNdoshta reciklimi i rrëfimit të Llukmanit, nuk do t’i bëj dëm këtij diskursi, sepse lufta, e cila, po zhvillohet brenda nesh, assesi nuk mund ta gjejë një negociator, i cili do t’i pajtonte dy anë aq të afërta, dy anë aq të largëta në të njejtën kohë. Gjithë këtë po e evokoj në këto ditë të Ramazanit, muajit më të vlefshëm se shumë ditë e muaj, sepse në po këtë muaj zbriti shpallja e fundit, e cila do të qarkullojë me shekuj në frymat dhe gjaqet e miliona të devotshmëve. Është muaji i mëshirës dhe dashurisë së Perëndisë ndaj njeriut:I dashurisë së engjëjve për njeriunI dashurisë së njeriut për njeriun.Dhe pa frikë e turp duhet të themi DUA, sepse kjo fjalë veçanërisht tek ne është bërë turp të thuhet…DUA DHE KY ËSHTË MËKATI IM… a ka mëkat më të mirë se ky. Në Kur’an thuhet …LEJLETUL KADR HAJRUN MIN ELFI SHEHRIN--- Nata e Kadrit është më e vlefshme se 1000 muaj. A nuk është mirë ta themi dhe jo vetëm ta themi, por edhe ta bëjmë këtë fjalë, në ditën e cila është më e vlefshme se 1000 muaj, dhe në muajin i cili është i vlefshëm më shumë se vetë jeta jonë. Asgjë në këtë muaj nuk është e kthyer kah asgjësimi ynë, por vetëm për të mirën tonë qoftë ajo dobi organike e qoftë ajo shpirtërore.Një mik shumë i mirë imi, dikur deputet, më pat thënë se Fahredin Shehu po mundohet me e qit shpirtin në letër. Një kohë të gjatë kjo më hutonte dhe hutia rrjedhte me elegancë si rrëshirë pishe në vapën e verës. Pastaj lindi pyetja… A ka përpjekje më të mirë se kjo?Nëse dikush do të arrinte ta botoj atllasin e shpirtit, për mua do të ishte ai i cili meriton të gjitha çmimet, apo nëse asgjë tjetër, atëherë vëtëm t’i thuhet TË DUA, sepse nuk ka njeriu si e blen ndryshe këtë thesar. Sepse, këtu nuk ka rast tjetër, nuk ka kohë për tregti.Gibrani thotë: Dashuria nuk humb nga dashuria, ajo jep veç nga vetja Sikur një qiri i ndezur që nuk humb dritë kur e përndrit tjetrin por e zmadhon shkëlqimin. Jemi duke e pritur statusin final të Kosovës dhe krejt çka vjen pas tij dhe më duket disi po jetojmë me shpirtin e huazuar. Tani kur politika edhe nëse nuk dëshirojmë të mirremi me të, ajo po mirret me ne, dhe na është bërë lëkur, pyetem çka do të na bëhet fjalë, çka zemër, e çka frymë? Janë dy popuj tani në botë të cilët vuajnë shkaku se po e marrin shpirtin hua, d.m.th. nuk kanë lider, e ata janë: Shqiptarët dhe Kurdët. (Sic!)Prej të gjithë shitësve të fjalëve dhe çmimit të tyre falco, falja e fjalëve duket se është një biznes i dështuar, ndërsa bërja e fjalës, veçmas fjalës DUA, më duket se është një biznes i padefinuar i cili ende nuk po e gjen poligonin vet. Unë po them se tregu duhet të jetë mes lëkurës dhe zemrës sate. Në nervaturën kosmike të entitetit kosmik të njohur, pa vetëdije, e të quajtur NJERI.NatyrishtPoezia nuk mësohet nga njeriuAjo është dhunti e Perëndisë dheVjen nga mëshira e Tij.Box1: Gjithë këtë po e evokoj në këto ditë të Ramazanit, muajit më të vlefshëm se shumë ditë e muaj, sepse në po këtë muaj zbriti shpallja e fundit, e cila do të qarkullojë me shekuj në frymat dhe gjaqet e miliona të devotshmëve. Është muaji i mëshirës dhe dashurisë së Perëndisë ndaj njeriut:I dashurisë së engjëjve për njeriunI dashurisë së njeriut për njeriun.Dhe pa frikë e turp duhet të themi DUA, sepse kjo fjalë veçanërisht tek ne është bërë turp të thuhet…DUA DHE KY ËSHTË MËKATI IM… a ka mëkat më të mirë se ky. Në Kur’an thuhet …LEJLETUL KADR HAJRUN MIN ELFI SHEHRIN--- Nata e Kadrit është më e vlefshme se 1000 muaj. A nuk është mirë ta themi dhe jo vetëm ta themi, por edhe ta bëjmë këtë fjalë, në ditën e cila është më e vlefshme se 1000 muaj, dhe në muajin i cili është i vlefshëm më shumë se vetë jeta jonë. Asgjë në këtë muaj nuk është e kthyer kah asgjësimi ynë, por vetëm për të mirën tonë qoftë ajo dobi organike e qoftë ajo shpirtërore.© by Gazetajava.com
Më dëgjoni madje njëherëNga: Fahredin ShehuTani me shekuj të tërë çkado që Ishte Islame qe përkthyer në gjuhën latine nga shkaku që të kuptohet më mirë ajo më thelbësore, me efekt që të mos mirret hëpërhë vlera burimore islame në origjinal, ndërsa dobia nga po ky burim shfrytëzohet në jetën e përditëshme perendimore dhe bëhet pjesë e identitetit perendimor.I gjithë ky kompozicin fjalësh ka për nijet një sebeb për ta hapur këtë muhabet të nxitur nga një afsh sa poetik aq edhe estetik, sa rutinor aq edhe ontologjik.Kur flitet për vlerën më me qejf flas për vlera islame (lexo globale jo globaliste) sepse Islami nuk ka njohur asgjë jerëzore si të huaj. Nëse Ibrahimi A.S. Babilonas, Idrisi A.S. Pellazg, Musa A.S. Hebre, Muhamedi A.S. Arab e të gjithë musliman I pranojnë këta si musliman vetëm pse Ishin nënshtruar vullnetit të Perendisë, atëherë nuk ka dilemë përse neve na erdhën nëpërmjet Kur’anit në gjuhën arabe dhe ne I pranuam ashtu të përkthyer në gjuhën arabe dhe e pam historikisht sa larg shkoi islami në shkencë. Krijoi bazën për shkencën moderne dhe metodën eksperimentale. Dituria u përcoll si stafetë nga Lindja në Perendim.Derisa ne Meraga u hap observatoriumi për vëzhgimin e yjeve në Perendim (lexo Sorbone-Francë) nxënësit lexonin në kashtë sepse ajo ishte shtoje e vetme, kurse ne Ispahan endeshin dhe thureshin qilimat nga më të llojllojshëm sa që disa me manipulimin e xhinëve edhe fluturonin. Kjo ishte shkencë e cila tash po merr hov të madh në Perendim.Prap nuk dua që ky krahasim të konsiderohet si garë se kush çka ishte por le të jetë ilustrim sa për zgjim nga letargjia, nga heshtja e cila e kaploi botën islame.Nëse fillojmë nga teza se e tërë bota do të jetë Amerikë në shekullin e ardhshëm (paragjykimi se në çdo vend të botës ka baza amerikane e në Amerikë nuk ka asnjë bazë të huaj- thotë nobelisti Jose Saramago) atëherë duhet të presim një transformim të vetëdijes globale e cila tenton kah ajo globaliste. Ku jemi ne në këtë vorbull? çfarë fitojmë ne e çfarë humbim?Për këtë kam shkruar në librin tim të dytë SHUMËSI E PADUKSHME – se “…jetoj në një popullacion ketmanësh të cilët e ndrrojnë fenë për një darkë”. Disa më kritikuan se isha tepër kritik por qysh atëherë Allahu xheleshanuhu më dha disa vizione gjatë përsiatjeve të gjata dhe lutjeve të tilla, se diçka apokaliptike do të ndodh. Dhë çka po ndodh?Atë që viteve të 60-ta të shekjullit të kaluar regjimi i ish Jugosllavisë u përpoq që t’I zhduk shamiat, tani në mënyrë më perfide, me media dhe një art bashkëkohor ( kontemporan) si i thonë këta të gegënishtes së re, e tërë trashigimia islame po shuhet si mjegulla para diellit.Kritikat këtu u drejtohen institucioneve islame që janë në letargji, që nuk botojnë libra artistik islam, ne nuk kemi përmbledhje poetike islame as pikturë islame, as shfaqje teatrale islame etj. E si t’i ofrohesh rinisë kur mosha e adoloshencës është e prirur dhe e nxitur për ta artikuluar vetën, ndërsa mediumi më i mirë ( psikologjikishte e vërtetuar) është arti.Pse nuk ka shkollë për kaligrafi? Pse nuk ka shkollë për Ebru? Pse nuk ka shfaqje teatrale. Unë di por e pyes lexuesin. Them se lexuesi mendon se këto janë punë të kota. Ndoshta për lexuesin e moshuar por jo edhe për të riun. I riu kërkon ta demonstroj fuqinë, potencialin kreativ, inteligjencën pikërisht si filozofi kurreshtar, artisti i lënë anash të hulumtoj në botën e imagjinatës.Nëse grafisiti holandez hebrej, Mauritz Cornelius Escher ka mundur të inspirohet nga arabeskat e Alhambras dhe tw krijoj vepra marrwmendws arti, pwrse një musliman nuk mund të inspirohet nga dramat e Teufik Al Hakimit, apo nga Profeti i Khalil Gibranit, apo nga Kasidat e Imr ul- Kaisit, apo nga Ilahitë e Yunus Emres?Gjënë e parë që e kisha dashur ta bëj është ta hap një shkollë për dëgjim. Një shkollë mësojmë të lexojmë, tw shkruajmë, tw mësojmë, por askush nuk na mëson si të dëgjojmë. Dhe nëse dëgjojmë ne marrim informata të panjohura sepse kjo nuk na është dhënë në gjuhën e kuptueshme. Ja përse Ibna Arabi ka qenë Doctor Maximus, Ibn Rushd ka qenë Averroës, përse Hayy ibn Yaqzan i Ibn Tufaylit u transformua në Robinson Crusso të Daniel Defoes, përse e tërë eskatologjia islame dhe sistemi numerologjik Xhefr u transformua në Komedinë Huyjnore tw Dante Alighierit etj. Pra, sepse janë përkthyer në gjuhën e kuptueshme.Nëse të dëgjoj por nuk të kuptoj është problem. Nëse nuk të dëgjoj e të kuptoj por nuk je atraktiv problemi është prap i yti. Nëse u duam të mirën tjetrit atëherë duhet të kuptjomë se janë të tepërt dhe duhet të flasin ashtu si kërkohet “…folju njerëzve sipas nivelit të tyre të të kuptuarit- thotë Muhamedi A.S.Nëse donë shfaqje, ofroju, nëse donë ligjeratë teologjike, ofroju, nëse donë picture, ofroju pikturëNëse e kuptojmë realitetin si diçka që çdoherë e tejlkalon vizionin tone, atëherë e kuptojmë më së miri.Nëse vetëm pak ndalemi dhe i monitoriojmë mediat tona, cilatdo, do të vërejmë se secili e kritikon tjeterin dhe shumë pak shihet se dikush e lavdëron dike. Nga kjo mund të konlkudojmë se vërtet jemi në një krizë morale.Dhe para çdo kërkese të mësimbesimit nëpër shkolla të cilën e konsiderojnë tendencioz, kisha propozuar që në shkolla të futet lënda ETIKË DHE MORAL. Prap edhe kjo të jetë në gjuhën e kuptueshme. Prap edhe kjo të jetë në metoda të të dëgjuarit e drejtë.MË DËGJONI MADJE VETËM NJËHERË.

Daut Demaku-komenti per romanin NEKTARINA
Daut Demaku- në ditën e promovimit të romanit.

NËSE DI TË GËZOHETSOT LE TË GËZOHET LËTËRSIA SHQIPE

Unë do të flas pak për romanin NEKTARINA të Fahredin ShehutPor, më falni, në fillim dua t'i them dy-tri fjalë për autorin.E di se shumica e madhe do të ma shohin për të madhe dhe do të të thonë është tepër, nuk ka qenë dashtë të flitet kështu.Pse?Sepse unë mendoj se Rahoveci mund të shndërrohet në qendër kulturore të Kosovës pikërisht duke iu falënderuar Fahredin Shehut.Në ambientin tonë, në mentalitetin tonë, në vlerën e gjykimeve e vlerësimeve tona, gjithnjë në bazë të paradigmave të vjetra rroli i individit është nënçmuar, rroli i individit është nënvlerësuar, rroli i individit është shkrirë në vlerën mashtruese të quajtur popull.Populli asnjëherë nuk ka bërë asgjë. Populli e han shtetin.Individi është ai që e çon botën përpara. Individi i fuqishëm është forca motorike që e vë në lëvizje mekanizmin amorf të quajtur popull.Amerika është prodhuese e dëshmive për këto konstatime. Në Amerikë nuk ka firma me emrin Përparimi, Ardhmëria, Progres e pollavra të tjera komuniste. Atje firmat e mbajnë emrin e individit si Ford, Douglas, Johnson etj., sepse individi është bartës i kthesave dhe krijues i mrekullive që masa amorfe ( e quajtur popull) i kopjon, i riprodhon dhe i shfrytëzon rezultatet e individit.Cilat zbulime i bëri populi e cilat individi? Populli asnjë, individi të gjitha.Rahoveci, prandaj, është në rrugë të mirë të bëhet qendër kulturore e Kosovës, gjithnjë në krahë të fuqisë krijuese të Fahredin Shehut.Por, këtë mundësi, si shumë qendra të tjera të Kosovës, edhe Rahoveci zor se do ta dijë ta shfrytëzojë.E tash do të flasë për romanin.Ç'është Nektarina?Është embrioni, është poleni i jetës. Është aroma e të gjitha luleve që mbushin botën me erën e mirë, por vetëm në pranverë. Kursë në Nektarinë është një aromë tjetër, është një vijë e aromës së përhershme, është një pranverë e përhershme, që gjendet Brenda në njeriun. Dhe, kjo aromë nuk pret një stinë që të shpërthej, nuk pret një luleqë të lulëzoj, nuk pret një erë që të bart aromën e saj- jo…Në Nektarinë kjo pranverë është e përhershme, deri në amshim, në këtë pranverë të përhershme janë të gjitha lulet e botës, në të gjitha këto lule të botës janë të shkrira të gjitha erëmirat e luleve dhe të gjitha këto sëbashku përbëjnë Nektarin e jetës- Nektarinën e hyjnores në NJERIUN.Autori-personazh është një diçka e jashtëzakonshme që nuk jemi mësuar ta takojmë në letërsinë tonë.Këtu autori-personazh nuk ka vetulla të thinjura e shpatulla të gjera, nuk ka sypushkë e hap krenar. Jo. Këtu, në Nektarinë, autori-personazh është edhe brendësia edhe jashtësia, është edhe shkruesi i germave të vrazhda, por edhe nobelisti i nesërm, që ecë rrugëve të brendëshme e të jashtme, që është edhe personazh i tokës edhe i qiellit, apo më saktë: pikë bashkimi tokë e qiell, për të cilin nuk ka kurrëfarë vështirësie të ngritet në qiell, në nobel, sepse qiell është vet, nobeli është vetë, letërsia është vetë.Lexuesi do të takoj shumë opika hutimi. Do të hutohet në gjininë e personazhit, i cili gjithnjë përcaktohet me të dy gjinitë i/e: edhe i atij edhe i asaj.Ai/ajo është edhe mashkull, edhe femër, apo më saktë as mashkull, as femër. Dhe, për mrekullinë e lexuesit, ky personazh me të dy gjinitë ndërthuret edhe ne skena dashuriie. Athua, a ëhtë dashuria kështu?Kurreshtja ime prej lexuesi është nisur më shumë me vëmendje nga kjo pikë. Është ditur se të gjitha besimet fetare e kanë shpall seksualitetin akt të turpshëm dhe të ndytë. Mbi këtë fakt, që është kodifikuar në nënvetëdijen e njerëzve në tërë botën, akti seksual është bërë bazë e jerë traumatike e njerëzimit.…dhe kush është shpall akt i turpshëm? Seksualiteti, që faktikisht e seksualiteti- a do të ishim këtu? Jeta ia jep jetës energjiinë më të madhe, energjinë e parë- për vazhdimin e jetës. E marrëzia njerëzore, aktin hyjnor të vazhdimit të jetës- e shpall akt të turpshëm.Qush duket në Nektarinë seksualiteti?Duket I shkrirë, duket i tejkaluar, duke i bashkuar: të dy gjinitë në një, të dy polet në një, të dy rrugët në një. Pse? Sepse vetëm mbi tejkalimin, pra atë tejkalimin e domosdoshëm të vijës horizontale-mbi tejkalimin e egos, mbi tejkalimin e paradigmave të përditshmërisë së vdekshme e të frikshme- ndërtohet rruga tjetër, vertikalja që çon në dritë, në përndritje- në urën e madhe e të gjatë- në hyjnoren e përjetësisë, të dritës e të qetësisë – në vijën e amshimit.Nuk jam I sigurt se Kosova do të dijë ta lexoj këtë roman. Të paktën jo edhe nja 100 vjet.Por jam i sigurt se Kosova sot, përmes emrit të Fahredin Shehut po shkruan për shekullin e ardhshëm dhe, poashtu, jam plotësisht i sigurt se ky emër i lindur dhe i rritur në Rahovec do t'i shërbej botës artistike të shekullit të ardhshëm si pikë referimi.Kjo është mrekullia që na ka bashkuar sot, që ta konstatojmë sot dhe ta festojmë sot lindjen e yllit më të bukur në qiellin artistik të Evropës.Dhe në vend të përfundimit: e di, shumica prej jush do të mendojnë e do të thonë: kjo është tepër, nuk ka qenë dashtë të flitet kështu. Por unë e di një fakt tjetër: e vërteta është më e madhe se na të gjithë së bashku, prandaj ai që pretendon të jetë njeri, ka për detyrë, pikërisht sikur unë sonte, ta thotë të vërtetën, pavarsisht nga xhelozia, dilemat dhe mendimet konfuze që mund të krijohen në kokat tuaja.Jo Fahredin Shehut, por kulturës shqiptare poi a uroj botimin e këtij romani. Sepse jam thellësisht I binidur se ky roman dhe ky autor I bën nder kombit dhe njerëzimit.

DOKUMENTE
DOKUMENT
Memorandumi për çështjen shqiptare i Forumit të Intelektualëve Shqiptarë drejtuar ministrave të Jashtëm të SHBA-së, Anglisë, Francës, Gjermanisë dhe Rusisë më 26 tetor 1995


AKTUAL EDHE PAS 12 VJETËSH





MEMORANDUMI PËR ÇËSHTJEN SHQIPTARE

Shpërbërja e Jugosllavisë komuniste nxori në pah çështjet e pazgjidhura kombëtare të popujve që jetuan në të. Pikërisht çështjet e pazgjidhura kombëtare të kësaj sajese artificiale dhe në veçanti hegjemonizmi e ekspansionizmi serb, sistematik e i përhershëm, qenë shkaktarët vendimtarë të shpërbërjes së saj dramatike. Shpërbërja e saj ritheksoi, në të vërtetë, problemin e vjetër mbinjëshekullor, që në historinë dhe në politikën ndërkombëtare njihet me emrin çështja e Ballkanit.

1. Kriza ballkanike dhe politika ndërkombëtare

Tragjedia e sotme e Bosnjës është një tragjedi tipike ballkanike, ku ndeshen interesat etnike dhe gjeostrategjike. Mjerisht, zhvillimet e krizës veriperëndimore ballkanike dëshmojnë edhe për krizën e politikës ndërkombëtare.
Çështja kombëtare shqiptare, krahas çështjeve kombëtare serbe, kroate e boshnjake, përbën sot kyçin e çështjes ballkanike.
Vlerësojmë se çështja shqiptare në krizën ballkanike nuk ka gjetur trajtimin përkatës nga forumet e politikës ndërkombëtare. Ajo po minimizohet, ndonjëherë edhe po injorohet plotësisht nga faktorët ndërkombëtarë, që kanë marrë përgjegjësinë për zgjidhjen e konflikteve në hapësirën e ish-Jugosllavisë.
Edhe në këtë fundshekull kërkohet nga kombi shqiptar të sakrifikojë interesin e tij kombëtar për hir të paqes ballkanike. Synimet e Shqipërisë për integrim ndërkombëtar kushtëzohen me pranimin e status kvosë së çështjes shqiptare. Imponohen zgjidhje modus vivendi në formë të një autonomie për Kosovën, edhe pse e tejkaluar historikisht, dhe të një statusi minoritar për shqiptarët në Maqedoni, në Mal të Zi dhe në Serbinë Jugore (Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë).
Qëndrimi i disa faktorëve të politikës ndërkombëtare ndaj pushtimeve serbe në hapësirën e ish-Jugosllavisë të përkujton sot, mjerisht, qëndrimet e konferencave të mëhershme ndërkombëtare, vendimet e të cilave qenë tragjike për kombin shqiptar.
Në shpërbërjen dramatike të Federatës së ish-Jugosllavisë lufta po legjitimohet në fakt si mjeti më efektiv i arritjes së synimeve të disa përbërësve kombëtarë të saj. Regjimi serb bëri me luftë spastrimin etnik të boshnjakëve, ndërsa në paqe bën spastrimin e heshtur etnik të shqiptarëve. Vallë, mos do të thotë kjo se popujt e papërcaktuar për luftë dhe të pambështetur prej ndonjë Fuqie të Madhe, siç është aktualisht kombi shqiptar nën ish-Jugosllavi, do të mbeten edhe më tutje popuj të pushtuar e të sunduar nga të huajt?
Disa qendra të politikës ndërkombëtare, që predikojnë, nga njëra anë, zgjidhjen paqësore të problemeve ndëretnike e ndërshtetërore, duket se, nga ana tjetër, pranojnë de fakto heshtazi realitetin e krijuar me dhunë, siç është rasti me Bosnjë-Hercegovinën e Kroacinë dhe me Kosovën e viset e tjera etnike shqiptare.
Angazhimi i tashëm deklarativ i Serbisë për zgjidhjen e problemeve me dialog politik, pas pushtimit të pjesëve të ish-njësive federale, duke përfshirë këtu edhe Kosovën, s’është tjetër veçse hipokrizi politike kolonialiste e aktit të kryer.
Çështja kombëtare shqiptare ka përmasa ballkanike e evropiane dhe kërkon trajtim përkatës, me përgjegjësi të plotë historike e politike: vetëdijësimin e plotë ndërkombëtar për pozitën kombëtare të shqiptarëve sot dhe për falsifikimin e historisë së tyre nga pushtuesit fqinjë. Mostrajtimi i kësaj çështjeje kapitale ballkanike, krahas çështjeve kombëtare të myslimanëve, serbëve e kroatëve në Bosnjë, nuk siguron stabilitetin e gadishullit.
Si komb i ndarë përgjysmë dhe si kombi më i copëtuar nën ish-Jugosllavi dhe në Ballkan, kombit shqiptar, i cili, bashkë me grekët e rumunët, është popull rrënjës dhe më i vjetër i këtij gadishulli të trazuar, i takon e drejta të marrë pjesë si subjekt i barabartë politik me popujt e tjerë në të gjitha tryezat ndërkombëtare, që synojnë zgjidhjen e drejtë e të qëndrueshme të çështjeve ballkanike dhe shndërrimin e gadishullit në zonë paqeje e bashkëpunimi të ndërsjellë.


2. Historia e çështjes shqiptare

Perëndimi mund ta njohë historinë shqiptare, ndonëse jo rrallë vetëm nga propaganda serbe. Kur përsëriten ose përçudnohen përvojat dhe situatat e ngjashme historike, është e pashmangshme të mos u referohesh argumenteve historike. Nuk është e tepërt t’Ju përkujtojmë disa të dhëna thelbësore, që e bëjnë çështjen shqiptare çështje më tragjike kombëtare në Ballkan dhe në Evropë, që nga Kriza Lindore e këndej.
Për shkak të pozitës gjeostrategjike, në udhëkryqin e Perëndimit e Lindjes, shqiptarët janë gjendur nën pushtimet e gjata romake, bizantine, osmane e sllave, që kanë vonuar emancipimin kombëtar e shtetëror të tyre.
Gjatë procesit të shpërbërjes së Perandorisë Osmane, kundër sundimit shumëshekullor të së cilës luftuan shqiptarët e të tri përkatësive konfensionale, dhe gjatë luftërave ballkanike, mbi gjysma e popullit autokton shqiptar në trojet e veta etnike e historike ra nën sundimin serb, malazias e grek.
Tragjedinë e sotme të Bosnjës e kanë përjetuar shqiptarët, larg syve të botës, në prag dhe fill pas Kongresit të Berlinit, kur Serbia e Mali i Zi bënë spastrimin etnik të rreth 350 mijë shqiptarëve nga brezi veriperëndimor etnik (Sanxhaku i Nishit i Vilajetit të Kosovës dhe viset shqiptare në Mal të Zi), pa të drejtë kthimi në vatrat e tyre dhe kompensim të pasurisë së ligjshme.
Më 1913, me vendimin e Konferencës së Ambasadorëve në Londër, Greqia aneksoi Çamërinë, një krahinë etnike shqiptare, prej nga pjesa dërrmuese e shqiptarëve myslimanë u këmbyen me dhunë me grekët në Turqi, ndërsa shumica e shqiptarëve ortodoksë u helenizuan. Më 1944-1945 Greqia dëboi me dhunë ushtarake në Shqipëri 25 mijë shqiptarë nga Çamëria.
Çështjen shqiptare e krijuan Fuqitë e Mëdha që nga Kongresi i Berlinit, ku shqiptarët nuk u njohën si komb; e bëri tragjike Konferenca e Ambasadorëve në Londër, duke sanksionuar pushtimet serbo-malazeze e greke të trojeve etnike shqiptare; i vulosi pastaj, po ashtu padrejtësisht, Konferenca e Versajës, duke mos njohur vullnetin politik e kombëtar të shqiptarëve dhe duke pranuar aneksimet e dhunshme, për të mos ua prishur qejfin protektorëve shekullorë të ortodoksizmit në Ballkan.
Këto konferenca ndërkombëtare bënë krime historike, duke përligjur pushtimin dhe pastrimin etnik të trojeve etnike e historike shqiptare si zotërime osmane dhe duke identifikuar shqiptarët myslimanë me turqit. Me trojet shqiptare u bënë pazarllëqe të tmerrshme: për të zotëruar Austro-Hungaria në Bosnjë-Hercegovinë, u lejuan Serbia e Mali i Zi të zotërojnë mbi Kosovën dhe viset e tjera shqiptare në Serbinë Jugore dhe në Mal të Zi!
Në kohën e Krizës Lindore në Ballkanin Jugor ishte kjo shtrirje etnike; 1,6 - 1,7 milion shqiptarë në 58 mijë km2 të trungut etnik, 1,4 milion grekë më 51300 km2, 1,6 milionë serbë në 38 mijë km2 dhe 190 mijë malazez në 4 700 km2.
Në Kongresin e Berlinit dhe në Konferencën e Ambasadorëve në Londër, Greqia zgjerohet 2,7 herë, Mali i Zi 3 herë dhe Serbia 2,8 herë, me zgjerimin mbi Vojvodinën në Konferencën e Versajës. Tani Serbia pretendon të shtrijë sovranitetin shtetëror edhe mbi gjysmën e Bosnjë-Hercegovinës dhe mbi një pjesë të Kroacisë, pra edhe mbi 25 mijë km2.
Historikisht shqiptarët qenë kombi më i pambrojtur dhe më i vetmuar, sepse nuk i takonin asnjë familjeje të madhe evropiane.

3. Terrori shtetëror dhe albanofobia

Terrori shtetëror serb mbi shqiptarët përbën një kapitull të veçantë të politikës shekullore serbe, nën patronazhin rus, që nga pushtimet e para të trojeve shqiptare. Strategji e përhershme e projekteve monstruoze serbe që nga gjysma e dytë e shekullit të kaluar dhe gjatë gjithë shekullit tonë ishte pastrimi etnik i trojeve shqiptare dhe sllavizimi i tyre.
Që nga luftërat ballkanike e deri më sot Serbia dhe Jugosllavia, mbretërore e komuniste, kanë vazhduar gjenocidin mbi shqiptarët etnikë, duke vrarë me mijëra veta, duke shpërngulur për në Turqi rreth një milion shqiptarë dhe duke shpronësuar e kolonizuar 381245 hektarë tokë të tyre me rreth 150 mijë serbë e malazez. Tani Serbia ka vendosur në Kosovë mbi 20 mijë kolonë serbë nga Kroacia. Ky terror serb, që synon spastrimin etnik të trojeve shqiptare, po vazhdon edhe sot në format më brutale. Eksodi masiv i mbi 500 mijë shqiptarëve në Perëndim sot i detyrohet këtij terrori.
Kosova dhe viset e tjera etnike shqiptare nën ish-Jugosllavi gjatë gjithë historisë kanë pasur karakter etnik shqiptar, ndërsa sa kohë që ishin nën sovranitetin e sllavëve të jugut, ato kanë qenë të pushtuara prej tyre dhe vetëm si të tilla janë shpallur pastaj toka sllave.
Sloganet Kosova Jerusalem serb, Serbi e Vjetër, djep i Serbisë, shqiptarët e pakryqëzuar etj., janë një arsenal mitologjik i propagandës kundërshqiptare, me të cilën shprehet albanofobia shekullore serbe.
Politika shtetërore serbe e ka ngritur Kosovën në mitemë kombëtare për ta mbajtur ende koloni të vet.
Pretendimet serbe për të drejtën historike e etnografike mbi Kosovën tingëllojnë sot absurde, sepse mbështeten në pushtimin e saj gjatë shek.13 e 14 nga shteti mesjetar serb i Rashit, i cili djepin e kishte jashtë Kosovës së sotme, si dhe në përvetësimin serb të kishave romako-bizantine.
Skizma e kishës katolike dhe e asaj ortodokse më 1054 kalonte mespërmes trojeve iliro-shqiptare. Atëherë edhe shqiptarët u përkisnin të dy këtyre riteve. Kisha e pavarur ortodokse serbe njihet vetëm në shek.14.
Lamenti serb për betejën e humbur në Kosovë më 1389 mund të jetë, në të vërtetë, vetëm lament për tragjedinë e gjithë koalicionit ballkanik të shkaktuar nga invazioni aziatik, e jo kompleks për revanshin mbi shqiptarët etnikë.
Edhe sot Serbia rrënon monumentet historike e kulturore shqiptare dhe ngre monumente kishtare e historike serbe, duke mbuluar me mbishkrime cirilike Kosovën, mu si në mesjetë, për të krijuar imazhin serb të saj.
Sipas burimeve sllave, elementi serb në Kosovë para luftërave ballkanike përbënte 5 për qind të popullsisë së saj, ndërsa sot ai është 8 për qind. Sipas logjikës kolonialiste serbe për Kosovën, tërë Ballkani do të ishte i turqve, sepse e sunduan pesë shekuj me radhë; të gjitha republikat e ish-Bashkimit Sovjetik do të ishin ruse, sepse u mbizotëruan prej rusëve; India do të ishte britanike, Algjeria franceze etj.
Trojet etnike shqiptare të pushtuara nga sllavët e jugut, për shkak të pasurisë natyrore dhe pozitës së ndjeshme gjeostrategjike në Ballkan, edhe sot mund të jenë vetëm koloni e fundit në Evropë, ndërsa shqiptarët e robëruar ind i huaj në çfarëdo organizimi të tyre shtetëror.
Kompaktësia gjeografike dhe vazhdimësia historike iliro-shqiptare janë argument i pamohueshëm i së drejtës etnohistorike të shqiptarëve për trojet e tyre etnike.
Kosova ka identitetin e vet historik dhe etnik iliro-shqiptar që nga Dardania antike, Vilajeti i Kosovës më 1867, njëri nga të katër vilajetet e Shqipërisë në Perandorinë Osmane, dhe legjitimitetin e çlirimit të vet nga pushtimi osman më 1912 dhe pushtimi fashist më 1944. Kosova ka gjithashtu integritetin gjeografik, ekonomik, demografik e kulturor. Kosova nuk mund të jetë çështje e sovranitetit serb, sepse është aneksuar me dhunë ushtarake më 1912, 1918 e 1945.
Akuza politike serbe për secesionizmin e shqiptarëve është apriorizëm spekulues për të përligjur shkëputjen e dhunshme nga tërësia etnike dhe për të satanizuar ligjshmërinë e natyrshme historike të tyre për integrimin kombëtar.
Kosova është toka ku dyndja sllave në mesjetën e hershme u ndërpre. Ajo preu në mes një ëndërr pansllave: pushtimin dhe sllavizimin e gadishullit kryesor të Evropës. (Ismail Kadare)

4. Statusi kombëtar

Vullneti politik e kombëtar i shqiptarëve nën ish-Jugosllavi nuk po merret në konsiderim as sot, me arsyetimin sofistik të nocionit minoritet, me të cilin po mbulohet pa mbështetje racionale, as empirike, jo më pak se gjysma e tërësisë së këtij kombi. Nocioni minoritet, me të cilin përfshihet gjysma e tërësisë së kombit shqiptar, të copëtuar qëllimisht në njësi të veçanta administrative të ish-Federatës jugosllave, me gjithë kompaktësinë gjeografike dhe vazhdimësinë historike e etnike mes tyre, nga njëra anë, dhe shtetit të tyre kombëtar, nga ana tjetër, nuk është adekuat dhe nuk shpreh realitetin e njëmendtë. Ai është thjesht një apriorizëm tjetër spekulues.
Copëtimi i gjysmës së tërësisë së kombit shqiptar dhe të trojeve të tij etnike në tri republika të ish-Jugosllavisë dhe në Krahinën Autonome të Kosovës, të kontrolluar nga serbët, ishte metodë kolonialiste serbo-malazeze e maqedonase për rrënimin e qenies kombëtare shqiptare. Kështu, të copëtuar nën sovranitetin e sllavëve të jugut, shqiptarët jo vetëm që nuk mund të realizonin komunikimin minimal me shtetin e tyre kombëtar, por, për më tepër, ndarja e tyre në katër njësi të veçanta të ish-Federatës jugosllave synonte çintegrimin sa më të madh të entitetit të tyre historik, politik, ekonomik, kulturor e gjuhësor, si dhe pengimin e përhershëm e sistematik për bashkimin e tyre me gjysmën tjetër të kombit shqiptar.
Vija e ndarjes së trojeve etnike shqiptare, në të cilat shqiptarët janë popullatë e vetme ose shumicë dërrmuese, me kufij administrativë të ish-Federatës jugosllave, që sot njihen si kufij shtetërorë të Serbisë (me Kosovën e aneksuar), të Maqedonisë e të Malit të Zi, përshkon në të vërtetë mespërmes indin shqiptar, duke bërë kështu këtë gjysmë të kombit shqiptar të paaftë për t’u zhvilluar normalisht në mjedisin e vet kombëtar, historik, kulturor e gjuhësor, si popujt e tjerë të Ballkanit.
Çështja shqiptare nën ish-Jugosllavi nuk mund të trajtohet para së gjithash si çështje e të drejtave dhe e lirive të njeriut, por si çështje etnike e një kombi të ndarë; i vetmi komb në Ballkan dhe në Evropë i ndarë më dysh dhe i pabarabartë me popujt e tjerë të gadishullit dhe të Kontinentit të vjetër.
Çështja shqiptare nuk mund të trajtohet sot si çështje minoritare as në Federatën serbo-malazeze, sepse shqiptarët janë më shumë se malazeztë, që përbëjnë vetëm 5 për qind të kësaj federate, por kanë republikën e tyre, ndërsa shqiptarët 16,6 për qind, ose 1/3 e popullsisë në Serbinë shumetnike.
As në Maqedoni shqiptarët nuk mund të jenë minoritet, sepse përbëjnë më shumë se 1/3 e popullsisë së këtij shteti, gjithashtu shumetnik.
Shqiptarët nën ish-Jugosllavi nuk ishin minoritet as në raport me gjysmën tjetër të kombit shqiptar, që jeton brenda kufijve politikë të Shqipërisë së sotme.
Çështja shqiptare nuk ngrihet sot prej çështjes minoritare në çështje të kombit të ndarë si rrjedhim i shtimit demografik të pakontrolluar të shqiptarëve nën ish-Jugosllavi, si e ka paraqitur dhe e paraqet edhe sot propaganda kundërshqiptare. Në kohën kur u njoh pavarësia e Shqipërisë së sotme, jashtë kufijve të saj mbetën mbi gjysma e trojeve dhe e kombit shqiptar nën sundimin serb, malazias e grek. Nga trungu etnik shqiptar u shkëputën 29 mijë km katrorë me 1,2 milion shqiptarë, kurse Shqipëria e pavarur mbeti atëherë me 28 mijë km katrorë dhe rreth 750 mijë banorë!
Sot 7 milionë shqiptarë në Ballkan shtrihen në 55-60 mijë km katrorë, por janë sovranë vetëm mbi 28565 km katrorë; 7,5 milionë serbë zotërojnë mbi 100 mijë km katrorë, 500 mijë malazez 13,713 km, 1,3 milion maqedonas 25713 km dhe 9,5 milionë grekë 130938 km katrorë.

5. Vullneti politik dhe e drejta e vetëvendosjes

Populli shqiptar nën ish-Jugosllavi, që përbën gjysmën e gjithë kombit shqiptar në Ballkan, që pa vullnetin e vet politik u gjend nën shtetin e sllavëve të jugut, kërkon të respektohet vullneti i tij politik e kombëtar. Kjo gjysmë e gjithë kombit shqiptar kërkon që fati kombëtar, historik, politik dhe, më në fund, edhe ai qytetar i saj të mos lihet nën sovranitetin e shteteve fqinje, përkatësisht nën Serbi, nën Maqedoni dhe nën Mal të Zi, por të jetë i barabartë, i lirë e sovran.
Shqiptarët nën ish-Jugosllavi ishin populli i tretë për nga madhësia pas serbëve dhe kroatëve, tetë herë më shumë se malazeztë, dy herë e gjysmë më shumë se maqedonasit dhe më shumë se sllovenët e myslimanët. Megjithëkëtë, vetëm shqiptarëve, si komb josllav, iu mohua e drejta e subjektivitetit politik për të pasur republikën e tyre në ish-Federatën jugosllave, ashtu siç nuk iu lejua prej kohësh as të bashkoheshin me shtetin e tyre kombëtar.
Kërkesat e ligjshme e të natyrshme për të vendosur për fatin e vet komëbtar, kjo gjysmë e kombit shqiptar i ka artikuluar me rrugë demokratike e institucionale disa herë: nëpërmjet Rezolutës së Këshillit Antifashist Nacionalçlirimtar të Kosovës e të Rrafshit të Dukagjinit në Konferencën e mbajtur më 31 dhjetor 1943 dhe 1 e 2 janar 1944 në fshatin Bujan të Malësisë së Gjakovës, që e nënshkruan përfaqësuesit shqiptarë, serbë e malazez (sipas kësaj Rezolute, shqiptarëve në Jugosllavi u njihej e drejta e bashkimit me Shqipërinë pas mbarimit të Luftës së Dytë Botërore); nëpërmjet manifestimeve të njohura demokratike të shqiptarëve më 1968 e 1981 për Republikën e Kosovës; Deklaratës Kushtetuese të Kosovës më 2 korrik 1990, Kushtetutës së Republikës së Kosovës më 7 shtator 1990 dhe Referendumit për pavarësinë e sovranitetin e Republikës së Kosovës më 26-30 shtator 1991, si dhe referendumeve të shqiptarëve për statusin e kombit shtetformues në Maqedoninë Perëndimore dhe për autonominë politiko-territoriale në Serbinë Jugore dhe në Mal të Zi.
Vetëvendosjen politike e kombëtare të shqiptarëve nën ish-Jugosllavi e konsiderojmë të vetmen zgjidhje të drejtë e të qëndrueshme të çështjes shqiptare. Kjo është një e drejtë e tyre legjitime etnike, historike e demokratike për pavarësi e sovranitet kombëtar.
Vetëvendosja me referendum të lirë, nën mbikëqyrjen ndërkombëtare, ku respektohet vullneti plebishitar për statusin politik kombëtar, nuk cenon rendin e ri ndërkombëtar.
Këtë e sanksionojnë e drejta ndërkombëtare dhe aktet e OKB-së, si Karta e Kombeve, Pakti Ndërkombëtar i të Drejtave Civile e Politike, Deklarata për Njohjen e Pavarësisë së Vendeve e Popujve të Kolonizuar etj.
Jugosllavia e mbetur ende nuk është njohur ndërkombëtarisht, ndërsa Kosova ishte subjekt përbërës i ish-Jugosllavisë.
Shqiptarëve nën ish-Jugosllavi u takon e drejta e vetëvendosjes edhe për arsye thjesht politike: shqiptarët nuk morën pjesë në formimin e federatës së sotme serbo-malazeze; ricopëzimi i trojeve kompakte etnike shqiptare, pas pavarësimit të IRJ të Maqedonisë, thelloi edhe më tepër çintegrimin kombëtar dhe shtoi përmasat kolonizuese të fqinjëve mbi shqiptarët. Ata sot janë komb i shtypur, i diskriminuar dhe i rrezikuar.
Çështja e shqiptarëve nën ish-Jugosllavi nuk mund të trajtohet sot si çështje e brendshme e Serbisë, e Maqedonisë dhe e Malit të Zi. Aq më pak Serbia mund të mohojë të drejtën e vetëvendosjes së shqiptarëve derisa mbështet dhe mbron të drejtën e vetëvendosjes së serbëve në Bosnjë.
Distanca etnike ndërmjet shqiptarëve dhe sllavëve të jugut është shumë më e madhe sesa ndërmjet serbëve e malazezve, në njërën anë, dhe kroatëve, maqedonasve e sllovenëve, në anën tjetër. Derisa prejardhja e tyre sllave nuk mjaftoi për të jetuar në shtetin e përbashkët, shqiptarët aq më pak kanë arsye të pranojnë zgjidhjen politike nën sovranitetin e Serbisë, të Malit të Zi e të IRJ të Maqedonisë, ku do të mbeteshin burim konfliktesh etnike, me implikime ballkanike dhe evropiane.
Në raportet e këtilla as Shqipëria e sotme nuk do të mund të zhvillohej në frymën e demokracisë moderne dhe të kishte marrëdhënie të mira me shtetet fqinje. Është e jashtëzakonshme në historinë e njerëzimit që njërës gjysmë të një kombi t’i njihet, kurse gjysmës tjetër të po atij kombi t’i mohohet e drejta e pavarësisë dhe e sovranitetit. Kështu, edhe gjysmës sovrane e të pavarur të kombit shqiptar i është zvogëluar dyfish mundësia dhe aftësia e plotë e zhvillimit të përgjithshëm kombëtar. Gjysmës tjetër të robëruar, së cilës nuk i bëhet e mundshme e drejta e vetëvendosjes, përveç pamundësisë së zhvillimit kombëtar normal, i kanoset vazhdimisht rreziku i shkombëtarizimit në këtë hapësirë. Shteti i sotëm shqiptar është vetëm një torzo, e privuar nga gjymtyrët e saj.
Është iluzor pohimi Ballkani ballkanasve derisa gjysma e kombit shqiptar të jetë nën sovranitetin e shtetëve fqinje ballkanike.
Shqiptarët nuk janë pajtuar kurrë me vendimet e padrejta të konferencave ndërkombëtare. Tendosjet e përhershme ndëretnike dhe konfliktet e herëpashershme me pushtuesit e tokave të tyre janë njëri nga argumentet e mospajtimit me pozitën kombëtare dhe trajtimin kolonial të tyre. E drejta e vetëvendosjes së gjysmës së kombit shqiptar u mohua vazhdimisht dhe mohohet edhe sot. Kështu, interesat politike e kombëtare të serbëve, të malazezve, të maqedonasve dhe të grekëve u sendërtuan dhe vazhdojnë të sendërtohen edhe sot në dëm të kombit shqiptar.
Shqiptarët e viseve etnike të pushtuara kurrnjëherë nuk kanë gëzuar të drejtat themelore njerëzore e kombëtare. Gjendja e këtillë vazhdon edhe sot, kur tmerrësisht shkilen të drejtat e tyre njerëzore e kombëtare. Në esencë, atyre ende u mohohet vrazhdësisht e drejta e zhvillimit të lirë e të pavarur kombëtar.
Vetëvendosja për shqiptarët sot është çështje e ekzistencës kombëtare, çështje e lirisë dhe e pavarësisë, e çlirimit nga golgota koloniale e shtypjes, e shfrytëzimit dhe e diskriminimit.
Nuk mund të lejohen kritere të ndryshme politike e juridike ndërkombëtare për çështjet e njëjta kombëtare: t’u njihet e drejta e vetëvendosjes kombëtare 1 - 1,2 milionë serbëve, 2,5 milionë boshnjakëve dhe 600-700 mijë kroatëve në Bosnjë-Hercegovinë; 500 mijë malazezve dhe 1,3 milion maqedonasve, ndërsa t’i mohohet, nga ana tjetër, gjysmës së kombit shqiptar, përkatësisht rreth 3 milionë shqiptarëve nën ish-Jugosllavi (2 milionë shqiptarë në Kosovë, 700-800 mijë në IRJ të Maqedonisë, 100 mijë në Serbinë Jugore dhe 50 mijë në Mal të Zi).

6. Bashkimi kombëtar

Mund të pohohet se nuk janë të vetmit shqiptarët që kanë mbetur jashtë kufijve të shtetit kombëtar, se i tillë është rasti i hungarezëve ose ai i rusëve. Krahasimi i kombit të ndarë shqiptar me këto dy kombe nuk është i qëndrueshëm, qoftë vetëm edhe për këto dy arsye: e para, të dy këto kombe kishin perandoritë e tyre dhe për pasojë përshtrirjen e tyre kombëtare, kurse shqiptarët gjatë gjithë ekzistencës së tyre historike nuk kanë qenë komb përshtrirës, pra nuk kanë mëkate historike pushtimi popujsh e tokash të huaja; e dyta, me rastin e zhbërjes së Monarkisë Austro-Hungareze më 1918, rreth 3 milionë hungarezë, që mbetën jashtë kufijve të Hungarisë, nuk përbëjnë gjysmën e kombit hungarez, sikurse as disa milionë rusë, që, me rastin e shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik, nuk përbëjnë as përafërsisht gjysmën e kombit rus jashtë kufijve të shtetit të tyre kombëtar. Hungarezët nën shtete të tjera përbëjnë më pak se 1/3-tën e kombit hungarez, ndërsa rusët jashtë kufijve të Rusisë më pak se 1/7-ta e kombit rus.
Mund të pohohet se zgjidhja e drejtë e çështjes shqiptare kërkon zhvendosje kufijsh shtetërorë. Pikërisht, zgjidhja e drejtë dhe e përhershme e çështjes shqiptare është e lidhur me zhvendosjen e kufijve ndërmjet Shqipërisë dhe shteteve fqinje, që i ndan brezi tokësor me shumicë absolute shqiptare. Kufijtë nuk janë aq të shenjtëruar sa të mos lëkunden. Pas rënies së Murit të Berlinit, që ndante kombin gjerman dhe Perëndimin e Lindjen, u bashkuan Republika Federale e Gjermanisë dhe Republika Demokratike e Gjermanisë. Nga Bashkimi Sovjetik i dikurshëm u krijuan 15 shtete popujsh sllavë e josllavë. Po ashtu u ndanë Çekia e Sllovakia.
Kufijtë ndërkombëtarë të ish-Jugosllavisë u bënë kufij shtetesh të reja: Italia tani kufizohet me Slloveninë e Kroacinë; Austria me Slloveninë; Hungaria me Kroacinë, Slloveninë e Serbinë; Greqia, Bullgaria e Shqipëria tashmë kufizohen me IRJ të Maqedonisë.
Bosnjë-Hercegovina me subjektivitet ndërkombëtar u nda etnikisht e territorialisht në dy entitete.
Pra, ndryshime kufijsh ndërkombëtarë u bënë si në shtetet e Evropës Perëndimore, ashtu edhe në shtetet e Evropës Lindore dhe në ish-Jugosllavi. Përse, atëherë të mos bëhen zhvendosje kufijsh shtetërorë mbi parimin e shumicës dërrmuese etnike? Kufiri ndërmjet Shqipërisë dhe ish-Jugosllavisë ka qëndruar pezull deri më 1926 dhe ai nuk ishte kufi me Serbinë. Më e drejtë është rivendosja paqësore e kufijve etnikë sesa ruajtja e përgjakshme e kufijve ekzistues, me pasoja përherë të rrezikshme për paqen e stabilitetin në Ballkan dhe në Evropë.
Kufijtë që ndajnë sot shqiptarët janë kufij kolonialë. Begatia e tokave të tyre është bërë fatkeqësi për ta. Copëtimi i njësive etnike, historike e gjeografike shqiptare ka shkaktuar pasoja katastrofike në zhvillimin ekonomik, social, politik, kulturor e qytetërues. Për këtë arsye shqiptarët sot janë kombi më i dëmtuar në Ballkan dhe kombi më i varfër në Evropë.
Prandaj, shqiptarët kërkojnë sot ribashkimin kombëtar. Aty ku janë popullatë e vetme ose shumicë dërrmuese të përfshihen brenda shtetit të tyre kombëtar, ku mund të mbrohet e zhvillohet lirshëm etnia e tyre, ashtu si të gjitha kombet e tjera të Ballkanit dhe të Evropës.
Duke qenë se Kosova përbën një territor të njësishëm dhe se atje shqiptarët përbëjnë rreth 90 për qind të popullatës, do të ishte shumë më tepër normale që ky territor të jetë gjithashtu i pavarur (me mundësi t’i bashkohet Shqipërisë në qoftë se të dy vendet e dëshirojnë këtë) (Paul Garde, Jeta dhe vdekja e Jugosllavisë).

7. Faktori shqiptar dhe baraspesha ballkanike

Në ndryshimet e sotme historike, kur po ndodhin çintegrime e riintegrime të mëdha në Evropë, nuk mund të ruhet status kvoja shqiptare. Muri tragjik ndërmjet kombit shqiptar sot është një absurditet në integrimet moderne evropiane dhe në rendin e ri ndërkombëtar. Integrimet e reja ndërkombëtare nuk mund të jenë të qëndrueshme pa integrimet kombëtare. Zgjidhja racionale e demokratike e çështjeve etnike është parakusht i evropianizimit të Ballkanit, i zhvillimit të demokracisë moderne, të shoqërisë civile dhe të ekonomisë së tregut.
Paqja dhe fqinjësia e mirë ballkanike nuk mund të sigurohen me pozitën e kombit shqiptar të ndarë më dysh e të copëtuar nën shtetet e reja të sllavëve të jugut, pra me gjysmën e kombit shqiptar të shtypur e të diskriminuar kombëtarisht. Sot shqiptarët kërkojnë të korrigjohen padrejtësitë historike. Nuk ekziston në Ballkan e në Evropë asnjë komb tjetër, gjysma e të cilit jeton nën sovranitetin e të huajve. Pse të kërkohet edhe më tej prej shqiptarëve të pranojnë këtë pozitë tragjike?
Ballkani do të vazhdojë të jetë vatër krize e konfliktesh rajonale e evropiane dhe nuk do të mund të integrohej në bashkësinë e kontinentit të vjetër, pa zgjidhjen e drejtë e të qëndrueshme të çështjeve kombëtare të popujve të tij.
Në rrethanat e sotme ndërkombëtare, deklarimi i vullnetit të shprehur politik të shqiptarëve nën ish-Jugosllavi është minimumi i kërkesave shqiptare. Çfarëdo koncesioni nën këtë minimum nënkupton tragjedinë e re për shqiptarët. Zgjidhjet provizore e gjysmake mbeten burim i përhershëm konfliktesh.
Kosova sot është një gur i rëndë në marrëdhëniet shqiptaro-serbe në Ballkan. Interesi serb në Kosovë është thjesht kolonialist e hegjemonist, ndërsa interesi shqiptar është interes etnik dhe ekzistencial.
Interesat kombëtare të dy popujve kërkojnë fqinjësi të mirë ndërmjet tyre, por secili i lirë e sovran në tokën e vet. Një Serbi demokratike, e çliruar nga fantazmat mitologjike dhe mentaliteti kolonialist - ekspansionist, do t’u kërkonte falje kombëtare shqiptarëve për gjenocidin historik e aktual ndaj tyre dhe do të pranonte realitetin etnik e historik, duke njohur vullnetin demokratik e kombëtar të shqiptarëve.
Konsiderojmë se sot nuk ekziston ndonjë arsye tjetër për injorimin e mëtejshëm të çështjes shqiptare, në mos qoftë përkatësia konfesionale myslimane e një pjese të tij, e imponuar nga pushtimet e gjata. Por, një motiv a paragjykim i tillë do të cenonte vetë identitetin etnik të shqiptarëve, sepse ata, para se të jenë besimtarë katolikë, ortodoksë a myslimanë, janë shqiptarë dhe, mbase, i vetmi komb që, me gjithë pluralizmin e tij konfesional, nuk di se ç’është fanatizmi fetar. Qoftë vetëm edhe ky fakt flet mjaft për tolerancën e tyre fetare, përkatësisht për prioritetin që shqiptarët i japin kombësisë ndaj tri riteve të tyre konfesionale, prej të cilave asnjëri nuk është i huaj për ta.
Shqiptarët kanë një identitet të fortë historik e kulturor evropian dhe synim të përhershëm integrimin e plotë në qytetërimin perëndimor.
Shpresojmë se ky Memorandum do të gjejë mirëkuptimin dhe angazhimin Tuaj për vlerësimin me përgjegjësi historike të pozitës aktuale të shqiptarëve dhe të zgjidhjes së drejtë të çështjes së tyre kombëtare.
Shqiptarët nuk mund të trajtohen më si viktimë që kërkon mëshirë, por si subjekt historik që kërkon drejtësi ndërkombëtare. Çështja shqiptare është sot kryeçështje kombëtare e 7 milionë shqiptarëve në Ballkan dhe e 4 milionë shqiptarëve në diasporë. Shqipëria e sotme është shtet vetëm i gjysmës së kombit shqiptar. Shteti kombëtar shqiptar do të ishte faktor i rëndësishëm i baraspeshës së re ballkanike.
Injorimi i mëtejshëm i çështjes shqiptare dhe legalizimi i aktit të kryer nënkuptojnë përsëritjen e krimeve historike të diplomacisë ndërkombëtare ndaj kombit shqiptar dhe shkallëzimin e konfliktit në përmasa të rrezikshme. Shqiptarët nuk dëshirojnë që Kosova dhe viset e tyre etnike të pushtuara të jenë epiqendër e tërmetit të ri ballkanik, me të cilin kërcënohet sot Evropa e bashkuar dhe rendi i ri ndërkombëtar.
________________________

*Nga libri i Forumit të intelektualëve Shqiptarë, Çështja kombëtare dhe vetëdija kritike, FISH, Prishtinë, 1998, f. 145-163.


__________________________

Teksti anglisht


Forum of Albanian Intellectuals


MEMORANDUM ON THE ALBANIAN QUESTION

Excellency,

The decomposition of the Communist Yugoslavia brought out onto surface unsolved national issues of the peoples who lived in former Yugoslavia. Precisely the unsolved national issues of that artificial creation and in particular the Serbian systematic and permanent hegemonism and expansionism were the decisive causes of its dramatic decomposition. Its decomposition, in fact, re-emphasized the more than a century old problem that has been known by the name the question of the Balkans in international history and politics.
1. The Balkan Crisis and International Politics

The present tragedy in Bosnia is a typical Balkan tragedy where the ethnic and geostrategic interests meet. Unfortunately, the development of the Balkan north-western crisis witnesses the international political crisis as well. The Albanian national question, parallel to the questions between Serbs and Croatians and Serbs and Bosnians (Muslims), presents the key question of the Balkans.
We consider that the Albanian question in the Balkan crisis has not found its appropriate treatment by the international forums and policy. It has been minimized, and sometimes completely ignored by the international factors that have undertaken the responsibility for the solution of conflicts in the space of former Yugoslavia.
In this century end as well, they request the Albanian nation to sacrifice its national interest for the sake of Balkan peace. The intentions of Albania to international integration are conditioned by its acceptation of the status quo of the Albanian question. Modus vivendi solutions are imposed in form of an autonomy of Kosova, although it is historically overpassed, and of a minority status of the Albanians of Macedonia, Montenegro and South Serbia (Presheva, Bujanoc and Medvegjë).
The position of some factors of international policy towards the Serbian occupations in the space of former Yugoslavia may unfortunately remind one today of the positions of the international conferences mentioned above, whose decisions were tragic for the Albanian population.
The dramatic decomposition of the former Yugoslav Federation has been legitimized in fact as the most efficient means for some of its national constituents to reach their intentions. The Serbian regime has been carrying out ethnic cleansing of Muslims in Bosnia by war, and silent ethnic cleansing of Albanians in Kosova. We wonder whether this means that the peoples not determined to war and unsupported by some great power, such as Albanians in former Yugoslavia, will continue to remain as the occupied people and ruled by others in the future.
Some centuries of the international policy, that on the one hand predict peaceful solutions of interethnic and inter-state problems, seem on the other hand to admit in fact in silence the reality created by violence, such as the cases of Bosnia and Herzegovina, Croatia and Kosova and the other Albanian ethnic territories.
The present declarative engagement of Serbia for solution of the problems by political dialogue, after the occupation of parts of the former Yugoslav Federation, including here Kosova as well, is not but a political and colonial hypocrisy of an accomplished fact.
The Albanian national question has Balkan dimensions and requests a special treatment, with full historical and political responsibility: complete international awareness of the Albanian national position now and of falsification of their history, of speculative facts and situations by their neighboring occupiers. The fail to treat this capital Balkan question parallel to the national questions of Muslims, Serbs and Croatians in Bosnia does not secure stability and mutual cooperation in the Peninsula.
As a nation cut up into two halves and as the most parceled nation in former Yugoslavia and in the Balkans, the Albanian people, who together with Greeks and Rumanians are the oldest ones of this disturbed peninsula, deserve the right to take part as an equal political subject with the other peoples at all international tables that want the right and steady solution of the Balkan questions and the change of the Peninsula into a zone of peace and mutual cooperation.
2. The History of the Albanian Question

The West can get introduced to our history, although not rarely only through Serbian propaganda. When similar historic experiences and situations are repeated it is inevitable not to refer to historical arguments. It is not unnecessary to remind You in this occasion of some essential data that make the Albanian national question one of the most tragic ones in the Balkans and Europe, since the Eastern Crisis and hitherto.
Due to the geostrategic position, at the crossroads of the West and East, Albanians have been found under long occupations by Romans, Byzantines, Ottomans and Slavs, that have retarded their national and state emancipation.
During the process of disintegration of the Ottoman Empire, the Albanians of all the three confessions fought against it during many centuries of its ruling and also during the Balkan wars. Nevertheless, more than half of the autochthonous Albanian population in their ethnic and historic territories fell under the Serbian, Montenegrin and Greek regimes. The present tragedy of Bosnia has been experienced by Albanians far from the eyes of the world, on the eve and immediately after the Congress of Berlin, when Serbia and Montenegro carried out the ethnic cleansing of more than 350,000 Albanians from the north-western ethnic region (the Sanjac of Nis of the Vilayet of Kosova and the Albanian territories in Montenegro), without the right to return to their hearths and to be compensated for their legitimate property.
In 1913, by the decision of the Ambassadorial Conference in London, Greece annexed Çamëria, an Albanian ethnic region, from where the great majority of Muslim Albanians were exchanged forcefully with Greeks from Turkey, and the majority of Orthodox Albanians were helenised. In 1944-1945 Greece deported 25,000 Albanians by military forces from Çamëria.
The Albanian question was created by the Great Powers at the Congress of Berlin at which Albanians were not recognized as a nation; the Ambassadorial Conference made it tragic by recognizing the occupations of Serbs, Montenegrins and Greeks of the Albanian land; it was sealed then, also in an unjust way by the Conference of Versailles, not recognizing the political and national self-determination of Albanians and recognizing the violent annexations, in order not to anger the century long protectors of Orthodoxism in the Balkans.
These international conferences committed historical crimes, legalizing ethnic occupations and cleansing of Albanian ethnic and historical territories as ‘Ottoman possessions’ and identifying the Muslim Albanians with Turks. Terrible bargains were made with Albanian territories. In order to dominate Austro-Hungary in Bosnia-Herzegovina, Serbia and Montenegro were allowed to dominate Kosova and other Albanians regions in south Serbia and Montenegro.
At the time of the Eastern crisis, this ethnic situation was present in the southern Balkans: 1.6 - 1.7 million Albanians on 58,000 km2 of the ethnic trunk; 1.4 million Greeks on 51,300 km2, 1.6 million Serbs on 38,000 km2 and 190,000 Montenegrins on 4,700 km2.
By the Congress of Berlin and the Ambassadorial Conference in London, Greece became 2.7 times larger, Montenegro 3 times and Serbia 2.8 times, by stretching onto Vojvodina by the Conference of Versailles. Now Serbia intends to stretch its state sovereignty onto 1/2 of Bosnia and Herzegovina and a part of Croatia, therefore, onto another 25,000 km2.
Historically Albanians were the most unprotected and lonely nation, as they did not belong to any European big family.
3. The State Terror and Albanophobia

The Serbian state terror exerted upon Albanians presents a special chapter of century long Serbian politics, under the realm of Russia, since the very first occupations of the Albanian territories. The permanent strategy of Serbian monstrous projects since the second half of the last century and during this century has been ethnic cleansing of Albanian ethnic territories and their transformation into Slavic ones.
Since the Balkan wars, Serbia and the royal and communist Yugoslavia have continued the genocide on ethnic Albanians, killing thousands and thousands of people, expatriating around a million Albanians to Turkey, expropriating 381,245 hectares of their land and colonizing it with around 150,000 Serbs and Montenegrins. Now Serbia has settled thousands of Serbian colonists from Croatia in Kosova. This Serbian terror with their intention to ethnic cleansing of the Albanian territories has continued to the present day with its most rude forms. The massive exodus of more than 500,000 Albanians to the Western countries is now due to this terror.
Kosova and other Albanian ethnic territories under former Yugoslavia have had Albanian ethnic character in all their history, and during the time under the sovereignty of Southern Slavs; they have been occupied by them and as such they have been declared as Slavonic territories.
The slogans Kosova ‘the Serbian Jerusalem’, ‘Old Serbia’, ‘the cradle of Serbia’, ‘unchristianized Albanians’, etc. are a mythological arsenal of the anti-Albanian propaganda, by which the Serbian century long albanophobia has been emphasized.
The Serbian state policy has raised Kosova to its national myth in order to hold it as its colony to the present day.
The Serbian pretensions to their historic and ethnographic right to Kosova now sound absurd, as they are based on its occupation during 13th and 14th centuries by the Serbian medieval state of Ras, whose center was outside the present Kosova, and on Serbian adoption of Roman-Byzantine churches in this region.
The schism of Catholic and Orthodox churches in 1054 passed through the middle of the Illyrian-Albanian land. Albanians then belonged to both of these rites.
The Serbian independent church was recognized only in 14th century.
The Serbian lament on the lost battle of Kosova in 1389 could, in fact, be only a lament of the tragedy of the whole Balkan coalition caused by the Asian invasion, and a complex for revenge on ethnic Albanians.
Even now Serbia is ruining Albanian historical and cultural monuments and erecting ecclestiacal and historical monuments, covering Kosova with Cyrillic subscriptions, as if it were the Middle Ages, in order to create the Serbian image of it.
According to Slavonic sources, the Serbian element in Kosova before the Balkan wars was 5% of its population, and now it presents 8%. According to the Serbian colonial logic on Kosova, the whole Balkans would belong to Turks, since they ruled over it for five centuries; all the republics of the former Soviet Union would belong to Russia, since they were dominated by Russians; India would belong to Britain, Algeria to France, etc.
The Albanian ethnic land occupied by the Southern Slavs, due to its natural resources and sensitive geostrategic position in the Balkans, can be only the last colony in Europe, and the occupied Albanians a strange tissue in whatsoever state organization.
The geographical compactness and historical continuity of Illyrian-Albanians are an undeniable argument of the ethno-historic right of Albanians to their ethnic land.
Kosova has had its historical and ethnic Illyrian-Albanian identity since the antique Dardania, the Vilayet of Kosova since 1867, one of the four vilayets of Albania in the Ottoman Empire, and its liberation legitimacy from the Ottoman occupation in 1912 and the fascist occupation in 1944. Kosova has also its geographic, economic, demographic and cultural integrity. Kosova cannot be a question of the Serbian sovereignty, as it was annexed by military violence in 1912, 1918 and 1945.
The Serbian political accusation of Albanian secessionism is another apriority in speculation to justify their violent cutting off Albanians from their ethnic compactness and to satanize their natural historical legitimacy for national integration.
‘Kosova is the land where the Slavonic movement in the Middle Ages was stopped. It cut in half a panslavonic dream: the occupation and slavicization of the main peninsula of Europe’ (Islamil Kadare).
­4.The National Status

The political and national will of the Albanians in former Yugoslavia have not been taken into consideration to the present day by the sophistic justification of the term minority by which without any rational or empirical basis has been covered not less than half of this national wholeness. The term national minority, by which half of the Albanian nation, cut up intentiously into several administrative units in the former Yugoslav Federation, despite their geographic compactness and historic and ethnic continuation among them, on the one hand, and their national state, on the other hand, is not adequate and does not express the mere reality. It is simply a speculative apriority.
The cutting off the half of the Albanian national wholeness and their ethnic land into three republics of former Yugoslavia and the Autonomous Province of Kosova, under the Serbian control, was a colonialist method of Serbs and Montenegrins and Macedonians to destroy the national being of Albanians. Cut up in this way under the sovereignty of Southern Slavs, not only that Albanians could not do their minimal communication with their national state, but, further more, their cutting up into four special units of the former Yugoslav Federation aimed at the utmost disintegration of their historical, political, economic, cultural and linguistic entity, as well as their permanent and systematic preventing from being united with the other half Albanians.
The line of parceling of the Albanian ethnic land, in which Albanians are the sole population or constitute the great majority, the administrative borders of the former Yugoslav Federation that are now known as state borders of Serbia (with Kosova annexed), of Macedonia and Montenegro, cut through the core tissue of Albanians, making in this way this half of the Albanian nation incapable to develop normally in their national, historical, cultural and linguistic environment, unlike the other peoples of the Balkans.
The Albanian question under Yugoslavia cannot be discussed first of all as a matter of human rights and liberties, but as an ethnic question of a nation cut into pieces; the only nation in the Balkans and Europe cut into two halves and unequal to the other peoples of the Old Peninsula and Continent.
The Albanian question cannot be treated now as a minority question in the Serbian-Montenegrin Federation either, since Albanians are more numerous than Montenegrins that constitute only 5% of this federation, and yet have their own republic, whereas Albanians constitute 16.6%, or 1/3 of the population of multinational Serbia.
The Albanians in Macedonia cannot be a minority either, since they constitute 1/3 of the population of this state, also multinational.
The Albanians in former Yugoslavia were not minority in relation to the other half of the Albanian nation that lives within the political borders of the present Albania.
The Albanian question is not raised now from the issue of ‘minority’ to the issue of a nation cut into two halves due to the consequence of ‘uncontrolled’ demographic multiplying of the Albanians in former Yugoslavia, as it has been presented by the anti-Albanian propaganda. At the time when the independence of present Albania was recognized, more than half of its land and population remained outside its borders: under the Serbian, Montenegrin and Greek rules. From the Albanian ethnic trunk were pruned 29,000 km2 with 1,200,000 Albanians, and the independent Albania remained then with 28,000 km2 and 750,000 inhabitants!
Now 7,000,000 Albanians in the Balkans stretch on 55 to 60,000 km2, and only 28,565 km2 are sovereign; 7.5 million Serbs possess over 120,000 km2; 500,000 Montenegrins possess 13,713 km2; 1.3 million Macedonians possess 25,713 km2 and 9.5 million Greeks possess 130,938 km2.

5. The Political Will and the Right to Self-determination

The Albanian people in former Yugoslavia, who constitute half of the Albanian population in the Balkans, and who contrary to their political will were found under the regime of Southern Slavs, requests that their political and national will should be respected. This half of the whole Albanian population, that has been treated unjustly as minority in former Yugoslavia, namely in Serbia, Macedonia and Montenegro, requests that their national, historic and political, and finally civil fate should not be left in the hands of the states and peoples with whom they want to have good neighborhood, to be equal, free and sovereign.
The Albanians in former Yugoslavia were the third people by their number, after Serbs and Croatians, 8 times more than Montenegrins, 2.5 times more than Macedonians, and more than Slovenians and Muslims. Nevertheless, only Albanians, as a non-Slavonic nation were deprived of the right to political subjectivity, to have their own republic in former Yugoslavia, and since the beginning they were not allowed to become united with their national state.
The legitimate and natural requests to determine themselves on the national fate of this half of the Albanian population have been articulated several times by democratic and institutional ways: by the Resolution of the Antifascist National Liberation Council of Kosova and Dukagjin at the Conference held at the village of Bujan on the Mountains of Gjakova on 31 December, 1943 and 1, 2 January, 1944, that was signed by the representatives of Albanians, Serbs and Montenegrins, according to which the Albanians in Yugoslavia were recognized the right to their unification with Albania after the Second World War would end; through the well-known democratic manifestations of Albanians in 1968 and 1981 for the Republic of Kosova; through the Constitutional Declaration of Kosova on 2 July, 1990; the Constitution of the Republic of Kosova on 7 September 1990, and the Referendum on independence and sovereignty of the Republic of Kosova on 26-30 September, 1991, as well as through the referendums of Albanians on their status of state-formation in West Macedonia and political-territorial autonomies in South Serbia and Montenegro.
Albanians have a strong European historical and cultural identity and permanent intention to full integration in the West civilization.
We find the political and national self-determination of the Albanians in former Yugoslavia to be the only right and steady solution of the Albanian question. This is their ethnic legitimate, historical and democratic right to national freedom and independence.
Self-determination with a free referendum, under international supervision, at which the plebiscite will on the national political status is respected, does not threaten the new world order.
This is guaranteed by the international right and the acts of UN, such as the Chart of Nations, International Treaty on Civil and Political Rights, the Declaration of Recognition of the Colonized Countries and Peoples, etc.
The remained Yugoslavia has not yet been recognized internationally, and Kosova was an integral subject of the former Federation.
The Albanians in former Yugoslavia deserve the right to self-determination due to mere political reasons: Albanians did not take part in the establishment of the present Serbian-Montenegrin Federation; reparceling of the Albanian ethnic compact land, after the independence of the Former Yugoslav Republic (FYR) of Macedonia, deepened further on their national disintegration and increased colonisational proportions of the neighbours on Albanians. Now they are an oppressed, discriminated and endangered nation.
The question of Albanians in former Yugoslavia cannot be treated now as an internal issue of Serbia, Macedonia or Montenegro. So much the less can Serbia deny the right to self-determination of Albanians while it supports and protects the right to self-determination of Serbs in Bosnia.
The ethnic distance between Albanians and Serbs, Montenegrins and Macedonians is much bigger than between Serbs and Montenegrins, on the one hand, and Croatians, Slovenians and Macedonians, on the other hand. While their Slavonic origin was not sufficient to live in a common state together, Albanians have much more less reasons to accept the political solution under the sovereignties of Serbia, Montenegro and FYR of Macedonia, where they would remain permanent sources of conflicts, with Balkan and European implications.
In such relationships Albania itself would not have been able to develop in the spirit of modern democracy and could not have developed good relationships with its neighbouring countries.
It is extraordinary in the history of mankind that one half of a nation should be recognized the right to independence and sovereignty and the other part of the same nation to be denied the right to independence and sovereignty. In this way, the complete possibility and capability of general development has been double reduced for the half sovereign and independent part of the Albanian nation. The other occupied half of the population, which is deprived of the right of self-determination, is apart from its impossibility for normal national development continuously threatened by the danger of denationalization in this space. The present Albanian state is only a torso, missing its limbs.
The saying the Balkans to the Balkan peoples would be illusory, while one half of the Albanian nation would be under the sovereignty of their neighbouring Balkan countries
Albanians have never accepted the unjust decisions made at the international conferences. Permanent interethnic tensions and temporary conflicts with the occupiers of their land are one of the arguments of their disagreement with their national position and colonial treatment. The right to self-determination of half of the Albanian nation has been continuously denied and it is being denied nowadays. In this way, political and national interests of Serbs, Montenegrins, Macedonians and Greeks have been implemented and are being implemented to the disadvantage of the Albanian nation in the present time.
Albanians have not enjoyed their elementary human and national rights in their ethnic occupied areas. Such a situation has been continuing to the present day, when their human and national rights are being violated dreadfully. In essence, they are still denied rudely the right to free and independent national development.
Self-determination of Albanians is now the question of their national existence, the question of freedom and independence, of liberation from the colonial oppressing golgotha, from exploitation and discrimination.
Different international political and juridical criteria for the similar national questions cannot be allowed: to recognize the right to national self-determination to 1-1.2 million Serbs, to 2.5 million Muslims and 600-700 thousand Croatians in Bosnia and Herzegovina, to 500 thousand Montenegrins and to 1.3 million Macedonians, and on the other hand to deny it to around 3 million Albanians in former Yugoslavia, (2 million Albanians in Kosova, 700-800 thousand of them in FYR of Macedonia, to 100 thousand in South Serbia and 50 thousand in Montenegro).

6. National Unification

One can say that Albanians are not the only ones that have remained outside the borders of their national state, that the case of Hungarians or Russians is similar. The comparison of the Albanian nation cut into two halves with these two nations is not appropriate, be it only for these two reasons: first, both these nations had their empires and as a consequence of that they stretched nationally, and Albanians during the whole their historical existence have never been an expansionist nation, so they do not have historical sins of occupying other lands and peoples; second, in the case of decomposition of Austro-Hungarian Monarchy in 1918, about three million Hungarians that remained outside the borders of Hungary do not constitute the half of the Hungarian nation, and similarly several million Russians that remained outside Russia on the occasion of decomposition of the Soviet Union, do not make even approximately half of the Russian nation outside their national state. Hungarians in other countries make less than 1/3 of the Hungarian nation, and Russians outside the borders of Russia present less than 1/7 of the Russian nation.
It can be said that the right solution of the Albanian question requires the displacement of state borders. Precisely, the right and permanent solution of the Albanian question is connected to the displacement of the borders between Albania and the neighbouring countries, that are separated by a land belt inhabited by Albanians in the absolute majority. Borders are not so sacred as not to be moved. After the fall of the Berlin Wall, that divided the German nation into the West and East, the Federal Republic of Germany and Democratic Republic of Germany became united. Out of the former Soviet Union 15 states of Slavonic and non-Slavonic peoples have been created. In a similar way Checkia and Slovakia have been separated.
The international borders of former Yugoslavia have become the borders of the new states: now Italy is bordered on Slovenia and Croatia; Austria on Slovenia; Hungary on Croatia, Slovenia and Serbia; Greece, Bulgaria and Albania are bordered on FYR of Macedonia.
Bosnia and Herzegovina with internationally recognized has been ethnically divided into two entities.
Therefore, changes of international borders have already been evidenced, but in the states of Western Europe and in the states of Eastern Europe and former Yugoslavia. Why should then not be displaced the state borders on the principle of ethnic great majority? The border between Albania and former Yugoslavia was kept hanging up to 1926 and it was not the border on Serbia. Albanians request the solution of their national question, be it with displacing of borders, unharming the neighbouring peoples. It is more reasonable to have the peaceful displacement of ethnic borders than the defense of the present borders with bloodshed, with permanent dangerous consequences to peace and stability of the Balkans and Europe.
The borders that separate Albanians now are colonial borders. The wealth of their land has become their misfortune. The cutting of Albanian ethnic, historic and geographic compactness caused catastrophic consequences in their economic, social, cultural, political and civilization development. Due to this reason Albanians now are the most damaged people in the Balkans and the most needy people in Europe.
That is why Albanians now request their national uniting. Where they are the only population or in the majority they should be included within their national state, where their ethnicity can be defended and developed freely, similarly to all the other Balkan nations and those in Europe.
Since Kosova consists of a compact territory and Albanians there constitute 90 per cent of the population, it would be much more normal that this territory were also independent (with the possibility to become united with Albania, if both the countries would like it. (Paul Garde, ‘The Life and Death of Yugoslavia’)

7. The Albanian Factor and Balkan Balance

The Albanian status quo cannot be held to the present historic changes, when big disintegrations and reintegrations are taking place in Europe. The Tragic wall within the Albanian nation now is an absurd in modern European integrations and the new international order. The new international integrations cannot be lasting without national integrations. The rational and democratic solution of ethnic questions is a precondition of europeanization of the Balkans, of the modern democratic development of a civilized society and market economy.
Balkan peace and good neighbourhood cannot be secured by the position of Albanians cut into two halves and parceled in the new southern Slavic states, therefore, with one half of Albanians oppressed and discriminated nationally. Albanians now request that their historic injustice should be corrected and the half of its nation should not be treated as minority. There is no other nation in the Balkans or Europe whose other half lives under the sovereignty of someone else. Why should it be requested from Albanians further on to accept this tragic position?
The Balkans will continue to be a center of regional and European crises and conflicts and it will not be able to become integrated in the community of the old continent without the right and steady solution of national questions of its peoples.
In the present international conditions, the declaration of the free political will of the Albanians in former Yugoslavia is the minimum of the Albanian requests. Any concession under this minimum implies a new tragedy of Albanians. Provisory and half way solutions remained the source of permanent conflicts.
Kosova now is a heavy mill-stone in Albanian-Serbian relations in the Balkans. The Serbian interest in Kosova is simply colonial and hegemonistic, and the Albanian interest is ethnic and existential.
The national interest of these two peoples require good neighbourhood between them, but each of them free and sovereign in their own land. A democratic Serbia, released from mythological phantasms and colonial-expansionist mentality, would make national apology to Albanians for the historic genocide exerted on them and would accept the ethnic and historic reality, recognizing the democratic and national will to Albanians.
We consider that no other reason exists for further denying the inalienable right to self-determination of the half of Albanian nation, if not belonging to the Muslim religion of a part of theirs, that was imposed by their long occupation. But such a motive or judgment would threaten the very ethnic identity of Albanians, since they before being Catholic, Orthodox or Muslim believers are Albanians, and perhaps the only people who, despite their confessional pluralism, does not know what religious fanaticism is. Be it only this fact, it shows their religious tolerance, that is the priority that Albanians give to their nation in comparison to their three confessional rites, of which no one is alien to them.
We hope that this Memorandum will be accepted with good understanding and find your engagement in the evaluation of the Albanian actual position with historical responsibility and for the right solution of their national question. Albanians cannot be treated any more as a victim that requests mercy, but as a historical subject that requests international right. The Albanian question is now the major national issue of 7 million Albanians in the Balkans and 4 million Albanians in Diaspora. The present Albania is a state of only one half of the Albanian nation. The Albanian national state would be an important factor of a new balance in the Balkans.
Further ignorance of the Albanian issue and legalization of an accomplished fact imply repeating the historical crimes of international diplomacy to the Albanian nation and escalation of conflicts in dangerous proportions. Albanians do not wish that Kosova and the other ethnic occupied territories of theirs be the epicenter of a new Balkan earthquake, by which the united Europe and the new world order could be endangered.
_____________________

* This Memorandum of the Forum of Albanian Intellectuals was sent on 26 October 1995 to the foreign prime ministers of USA, Great Britain, France, Germany and Russia.


















Memorandumi për çështjen shqiptare i Forumit të Intelektualëve Shqiptarë drejtuar ministrave të Jashtëm të SHBA-së, Anglisë, Francës, Gjermanisë dhe Rusisë më 26 tetor 1995


AKTUAL EDHE PAS 12 VJETËSH



MEMORANDUMI PËR ÇËSHTJEN SHQIPTARE

Shpërbërja e Jugosllavisë komuniste nxori në pah çështjet e pazgjidhura kombëtare të popujve që jetuan në të. Pikërisht çështjet e pazgjidhura kombëtare të kësaj sajese artificiale dhe në veçanti hegjemonizmi e ekspansionizmi serb, sistematik e i përhershëm, qenë shkaktarët vendimtarë të shpërbërjes së saj dramatike. Shpërbërja e saj ritheksoi, në të vërtetë, problemin e vjetër mbinjëshekullor, që në historinë dhe në politikën ndërkombëtare njihet me emrin çështja e Ballkanit.

1. Kriza ballkanike dhe politika ndërkombëtare

Tragjedia e sotme e Bosnjës është një tragjedi tipike ballkanike, ku ndeshen interesat etnike dhe gjeostrategjike. Mjerisht, zhvillimet e krizës veriperëndimore ballkanike dëshmojnë edhe për krizën e politikës ndërkombëtare.
Çështja kombëtare shqiptare, krahas çështjeve kombëtare serbe, kroate e boshnjake, përbën sot kyçin e çështjes ballkanike.
Vlerësojmë se çështja shqiptare në krizën ballkanike nuk ka gjetur trajtimin përkatës nga forumet e politikës ndërkombëtare. Ajo po minimizohet, ndonjëherë edhe po injorohet plotësisht nga faktorët ndërkombëtarë, që kanë marrë përgjegjësinë për zgjidhjen e konflikteve në hapësirën e ish-Jugosllavisë.
Edhe në këtë fundshekull kërkohet nga kombi shqiptar të sakrifikojë interesin e tij kombëtar për hir të paqes ballkanike. Synimet e Shqipërisë për integrim ndërkombëtar kushtëzohen me pranimin e status kvosë së çështjes shqiptare. Imponohen zgjidhje modus vivendi në formë të një autonomie për Kosovën, edhe pse e tejkaluar historikisht, dhe të një statusi minoritar për shqiptarët në Maqedoni, në Mal të Zi dhe në Serbinë Jugore (Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë).
Qëndrimi i disa faktorëve të politikës ndërkombëtare ndaj pushtimeve serbe në hapësirën e ish-Jugosllavisë të përkujton sot, mjerisht, qëndrimet e konferencave të mëhershme ndërkombëtare, vendimet e të cilave qenë tragjike për kombin shqiptar.
Në shpërbërjen dramatike të Federatës së ish-Jugosllavisë lufta po legjitimohet në fakt si mjeti më efektiv i arritjes së synimeve të disa përbërësve kombëtarë të saj. Regjimi serb bëri me luftë spastrimin etnik të boshnjakëve, ndërsa në paqe bën spastrimin e heshtur etnik të shqiptarëve. Vallë, mos do të thotë kjo se popujt e papërcaktuar për luftë dhe të pambështetur prej ndonjë Fuqie të Madhe, siç është aktualisht kombi shqiptar nën ish-Jugosllavi, do të mbeten edhe më tutje popuj të pushtuar e të sunduar nga të huajt?
Disa qendra të politikës ndërkombëtare, që predikojnë, nga njëra anë, zgjidhjen paqësore të problemeve ndëretnike e ndërshtetërore, duket se, nga ana tjetër, pranojnë de fakto heshtazi realitetin e krijuar me dhunë, siç është rasti me Bosnjë-Hercegovinën e Kroacinë dhe me Kosovën e viset e tjera etnike shqiptare.
Angazhimi i tashëm deklarativ i Serbisë për zgjidhjen e problemeve me dialog politik, pas pushtimit të pjesëve të ish-njësive federale, duke përfshirë këtu edhe Kosovën, s’është tjetër veçse hipokrizi politike kolonialiste e aktit të kryer.
Çështja kombëtare shqiptare ka përmasa ballkanike e evropiane dhe kërkon trajtim përkatës, me përgjegjësi të plotë historike e politike: vetëdijësimin e plotë ndërkombëtar për pozitën kombëtare të shqiptarëve sot dhe për falsifikimin e historisë së tyre nga pushtuesit fqinjë. Mostrajtimi i kësaj çështjeje kapitale ballkanike, krahas çështjeve kombëtare të myslimanëve, serbëve e kroatëve në Bosnjë, nuk siguron stabilitetin e gadishullit.
Si komb i ndarë përgjysmë dhe si kombi më i copëtuar nën ish-Jugosllavi dhe në Ballkan, kombit shqiptar, i cili, bashkë me grekët e rumunët, është popull rrënjës dhe më i vjetër i këtij gadishulli të trazuar, i takon e drejta të marrë pjesë si subjekt i barabartë politik me popujt e tjerë në të gjitha tryezat ndërkombëtare, që synojnë zgjidhjen e drejtë e të qëndrueshme të çështjeve ballkanike dhe shndërrimin e gadishullit në zonë paqeje e bashkëpunimi të ndërsjellë.


2. Historia e çështjes shqiptare

Perëndimi mund ta njohë historinë shqiptare, ndonëse jo rrallë vetëm nga propaganda serbe. Kur përsëriten ose përçudnohen përvojat dhe situatat e ngjashme historike, është e pashmangshme të mos u referohesh argumenteve historike. Nuk është e tepërt t’Ju përkujtojmë disa të dhëna thelbësore, që e bëjnë çështjen shqiptare çështje më tragjike kombëtare në Ballkan dhe në Evropë, që nga Kriza Lindore e këndej.
Për shkak të pozitës gjeostrategjike, në udhëkryqin e Perëndimit e Lindjes, shqiptarët janë gjendur nën pushtimet e gjata romake, bizantine, osmane e sllave, që kanë vonuar emancipimin kombëtar e shtetëror të tyre.
Gjatë procesit të shpërbërjes së Perandorisë Osmane, kundër sundimit shumëshekullor të së cilës luftuan shqiptarët e të tri përkatësive konfensionale, dhe gjatë luftërave ballkanike, mbi gjysma e popullit autokton shqiptar në trojet e veta etnike e historike ra nën sundimin serb, malazias e grek.
Tragjedinë e sotme të Bosnjës e kanë përjetuar shqiptarët, larg syve të botës, në prag dhe fill pas Kongresit të Berlinit, kur Serbia e Mali i Zi bënë spastrimin etnik të rreth 350 mijë shqiptarëve nga brezi veriperëndimor etnik (Sanxhaku i Nishit i Vilajetit të Kosovës dhe viset shqiptare në Mal të Zi), pa të drejtë kthimi në vatrat e tyre dhe kompensim të pasurisë së ligjshme.
Më 1913, me vendimin e Konferencës së Ambasadorëve në Londër, Greqia aneksoi Çamërinë, një krahinë etnike shqiptare, prej nga pjesa dërrmuese e shqiptarëve myslimanë u këmbyen me dhunë me grekët në Turqi, ndërsa shumica e shqiptarëve ortodoksë u helenizuan. Më 1944-1945 Greqia dëboi me dhunë ushtarake në Shqipëri 25 mijë shqiptarë nga Çamëria.
Çështjen shqiptare e krijuan Fuqitë e Mëdha që nga Kongresi i Berlinit, ku shqiptarët nuk u njohën si komb; e bëri tragjike Konferenca e Ambasadorëve në Londër, duke sanksionuar pushtimet serbo-malazeze e greke të trojeve etnike shqiptare; i vulosi pastaj, po ashtu padrejtësisht, Konferenca e Versajës, duke mos njohur vullnetin politik e kombëtar të shqiptarëve dhe duke pranuar aneksimet e dhunshme, për të mos ua prishur qejfin protektorëve shekullorë të ortodoksizmit në Ballkan.
Këto konferenca ndërkombëtare bënë krime historike, duke përligjur pushtimin dhe pastrimin etnik të trojeve etnike e historike shqiptare si zotërime osmane dhe duke identifikuar shqiptarët myslimanë me turqit. Me trojet shqiptare u bënë pazarllëqe të tmerrshme: për të zotëruar Austro-Hungaria në Bosnjë-Hercegovinë, u lejuan Serbia e Mali i Zi të zotërojnë mbi Kosovën dhe viset e tjera shqiptare në Serbinë Jugore dhe në Mal të Zi!
Në kohën e Krizës Lindore në Ballkanin Jugor ishte kjo shtrirje etnike; 1,6 - 1,7 milion shqiptarë në 58 mijë km2 të trungut etnik, 1,4 milion grekë më 51300 km2, 1,6 milionë serbë në 38 mijë km2 dhe 190 mijë malazez në 4 700 km2.
Në Kongresin e Berlinit dhe në Konferencën e Ambasadorëve në Londër, Greqia zgjerohet 2,7 herë, Mali i Zi 3 herë dhe Serbia 2,8 herë, me zgjerimin mbi Vojvodinën në Konferencën e Versajës. Tani Serbia pretendon të shtrijë sovranitetin shtetëror edhe mbi gjysmën e Bosnjë-Hercegovinës dhe mbi një pjesë të Kroacisë, pra edhe mbi 25 mijë km2.
Historikisht shqiptarët qenë kombi më i pambrojtur dhe më i vetmuar, sepse nuk i takonin asnjë familjeje të madhe evropiane.

3. Terrori shtetëror dhe albanofobia

Terrori shtetëror serb mbi shqiptarët përbën një kapitull të veçantë të politikës shekullore serbe, nën patronazhin rus, që nga pushtimet e para të trojeve shqiptare. Strategji e përhershme e projekteve monstruoze serbe që nga gjysma e dytë e shekullit të kaluar dhe gjatë gjithë shekullit tonë ishte pastrimi etnik i trojeve shqiptare dhe sllavizimi i tyre.
Që nga luftërat ballkanike e deri më sot Serbia dhe Jugosllavia, mbretërore e komuniste, kanë vazhduar gjenocidin mbi shqiptarët etnikë, duke vrarë me mijëra veta, duke shpërngulur për në Turqi rreth një milion shqiptarë dhe duke shpronësuar e kolonizuar 381245 hektarë tokë të tyre me rreth 150 mijë serbë e malazez. Tani Serbia ka vendosur në Kosovë mbi 20 mijë kolonë serbë nga Kroacia. Ky terror serb, që synon spastrimin etnik të trojeve shqiptare, po vazhdon edhe sot në format më brutale. Eksodi masiv i mbi 500 mijë shqiptarëve në Perëndim sot i detyrohet këtij terrori.
Kosova dhe viset e tjera etnike shqiptare nën ish-Jugosllavi gjatë gjithë historisë kanë pasur karakter etnik shqiptar, ndërsa sa kohë që ishin nën sovranitetin e sllavëve të jugut, ato kanë qenë të pushtuara prej tyre dhe vetëm si të tilla janë shpallur pastaj toka sllave.
Sloganet Kosova Jerusalem serb, Serbi e Vjetër, djep i Serbisë, shqiptarët e pakryqëzuar etj., janë një arsenal mitologjik i propagandës kundërshqiptare, me të cilën shprehet albanofobia shekullore serbe.
Politika shtetërore serbe e ka ngritur Kosovën në mitemë kombëtare për ta mbajtur ende koloni të vet.
Pretendimet serbe për të drejtën historike e etnografike mbi Kosovën tingëllojnë sot absurde, sepse mbështeten në pushtimin e saj gjatë shek.13 e 14 nga shteti mesjetar serb i Rashit, i cili djepin e kishte jashtë Kosovës së sotme, si dhe në përvetësimin serb të kishave romako-bizantine.
Skizma e kishës katolike dhe e asaj ortodokse më 1054 kalonte mespërmes trojeve iliro-shqiptare. Atëherë edhe shqiptarët u përkisnin të dy këtyre riteve. Kisha e pavarur ortodokse serbe njihet vetëm në shek.14.
Lamenti serb për betejën e humbur në Kosovë më 1389 mund të jetë, në të vërtetë, vetëm lament për tragjedinë e gjithë koalicionit ballkanik të shkaktuar nga invazioni aziatik, e jo kompleks për revanshin mbi shqiptarët etnikë.
Edhe sot Serbia rrënon monumentet historike e kulturore shqiptare dhe ngre monumente kishtare e historike serbe, duke mbuluar me mbishkrime cirilike Kosovën, mu si në mesjetë, për të krijuar imazhin serb të saj.
Sipas burimeve sllave, elementi serb në Kosovë para luftërave ballkanike përbënte 5 për qind të popullsisë së saj, ndërsa sot ai është 8 për qind. Sipas logjikës kolonialiste serbe për Kosovën, tërë Ballkani do të ishte i turqve, sepse e sunduan pesë shekuj me radhë; të gjitha republikat e ish-Bashkimit Sovjetik do të ishin ruse, sepse u mbizotëruan prej rusëve; India do të ishte britanike, Algjeria franceze etj.
Trojet etnike shqiptare të pushtuara nga sllavët e jugut, për shkak të pasurisë natyrore dhe pozitës së ndjeshme gjeostrategjike në Ballkan, edhe sot mund të jenë vetëm koloni e fundit në Evropë, ndërsa shqiptarët e robëruar ind i huaj në çfarëdo organizimi të tyre shtetëror.
Kompaktësia gjeografike dhe vazhdimësia historike iliro-shqiptare janë argument i pamohueshëm i së drejtës etnohistorike të shqiptarëve për trojet e tyre etnike.
Kosova ka identitetin e vet historik dhe etnik iliro-shqiptar që nga Dardania antike, Vilajeti i Kosovës më 1867, njëri nga të katër vilajetet e Shqipërisë në Perandorinë Osmane, dhe legjitimitetin e çlirimit të vet nga pushtimi osman më 1912 dhe pushtimi fashist më 1944. Kosova ka gjithashtu integritetin gjeografik, ekonomik, demografik e kulturor. Kosova nuk mund të jetë çështje e sovranitetit serb, sepse është aneksuar me dhunë ushtarake më 1912, 1918 e 1945.
Akuza politike serbe për secesionizmin e shqiptarëve është apriorizëm spekulues për të përligjur shkëputjen e dhunshme nga tërësia etnike dhe për të satanizuar ligjshmërinë e natyrshme historike të tyre për integrimin kombëtar.
Kosova është toka ku dyndja sllave në mesjetën e hershme u ndërpre. Ajo preu në mes një ëndërr pansllave: pushtimin dhe sllavizimin e gadishullit kryesor të Evropës. (Ismail Kadare)

4. Statusi kombëtar

Vullneti politik e kombëtar i shqiptarëve nën ish-Jugosllavi nuk po merret në konsiderim as sot, me arsyetimin sofistik të nocionit minoritet, me të cilin po mbulohet pa mbështetje racionale, as empirike, jo më pak se gjysma e tërësisë së këtij kombi. Nocioni minoritet, me të cilin përfshihet gjysma e tërësisë së kombit shqiptar, të copëtuar qëllimisht në njësi të veçanta administrative të ish-Federatës jugosllave, me gjithë kompaktësinë gjeografike dhe vazhdimësinë historike e etnike mes tyre, nga njëra anë, dhe shtetit të tyre kombëtar, nga ana tjetër, nuk është adekuat dhe nuk shpreh realitetin e njëmendtë. Ai është thjesht një apriorizëm tjetër spekulues.
Copëtimi i gjysmës së tërësisë së kombit shqiptar dhe të trojeve të tij etnike në tri republika të ish-Jugosllavisë dhe në Krahinën Autonome të Kosovës, të kontrolluar nga serbët, ishte metodë kolonialiste serbo-malazeze e maqedonase për rrënimin e qenies kombëtare shqiptare. Kështu, të copëtuar nën sovranitetin e sllavëve të jugut, shqiptarët jo vetëm që nuk mund të realizonin komunikimin minimal me shtetin e tyre kombëtar, por, për më tepër, ndarja e tyre në katër njësi të veçanta të ish-Federatës jugosllave synonte çintegrimin sa më të madh të entitetit të tyre historik, politik, ekonomik, kulturor e gjuhësor, si dhe pengimin e përhershëm e sistematik për bashkimin e tyre me gjysmën tjetër të kombit shqiptar.
Vija e ndarjes së trojeve etnike shqiptare, në të cilat shqiptarët janë popullatë e vetme ose shumicë dërrmuese, me kufij administrativë të ish-Federatës jugosllave, që sot njihen si kufij shtetërorë të Serbisë (me Kosovën e aneksuar), të Maqedonisë e të Malit të Zi, përshkon në të vërtetë mespërmes indin shqiptar, duke bërë kështu këtë gjysmë të kombit shqiptar të paaftë për t’u zhvilluar normalisht në mjedisin e vet kombëtar, historik, kulturor e gjuhësor, si popujt e tjerë të Ballkanit.
Çështja shqiptare nën ish-Jugosllavi nuk mund të trajtohet para së gjithash si çështje e të drejtave dhe e lirive të njeriut, por si çështje etnike e një kombi të ndarë; i vetmi komb në Ballkan dhe në Evropë i ndarë më dysh dhe i pabarabartë me popujt e tjerë të gadishullit dhe të Kontinentit të vjetër.
Çështja shqiptare nuk mund të trajtohet sot si çështje minoritare as në Federatën serbo-malazeze, sepse shqiptarët janë më shumë se malazeztë, që përbëjnë vetëm 5 për qind të kësaj federate, por kanë republikën e tyre, ndërsa shqiptarët 16,6 për qind, ose 1/3 e popullsisë në Serbinë shumetnike.
As në Maqedoni shqiptarët nuk mund të jenë minoritet, sepse përbëjnë më shumë se 1/3 e popullsisë së këtij shteti, gjithashtu shumetnik.
Shqiptarët nën ish-Jugosllavi nuk ishin minoritet as në raport me gjysmën tjetër të kombit shqiptar, që jeton brenda kufijve politikë të Shqipërisë së sotme.
Çështja shqiptare nuk ngrihet sot prej çështjes minoritare në çështje të kombit të ndarë si rrjedhim i shtimit demografik të pakontrolluar të shqiptarëve nën ish-Jugosllavi, si e ka paraqitur dhe e paraqet edhe sot propaganda kundërshqiptare. Në kohën kur u njoh pavarësia e Shqipërisë së sotme, jashtë kufijve të saj mbetën mbi gjysma e trojeve dhe e kombit shqiptar nën sundimin serb, malazias e grek. Nga trungu etnik shqiptar u shkëputën 29 mijë km katrorë me 1,2 milion shqiptarë, kurse Shqipëria e pavarur mbeti atëherë me 28 mijë km katrorë dhe rreth 750 mijë banorë!
Sot 7 milionë shqiptarë në Ballkan shtrihen në 55-60 mijë km katrorë, por janë sovranë vetëm mbi 28565 km katrorë; 7,5 milionë serbë zotërojnë mbi 100 mijë km katrorë, 500 mijë malazez 13,713 km, 1,3 milion maqedonas 25713 km dhe 9,5 milionë grekë 130938 km katrorë.

5. Vullneti politik dhe e drejta e vetëvendosjes

Populli shqiptar nën ish-Jugosllavi, që përbën gjysmën e gjithë kombit shqiptar në Ballkan, që pa vullnetin e vet politik u gjend nën shtetin e sllavëve të jugut, kërkon të respektohet vullneti i tij politik e kombëtar. Kjo gjysmë e gjithë kombit shqiptar kërkon që fati kombëtar, historik, politik dhe, më në fund, edhe ai qytetar i saj të mos lihet nën sovranitetin e shteteve fqinje, përkatësisht nën Serbi, nën Maqedoni dhe nën Mal të Zi, por të jetë i barabartë, i lirë e sovran.
Shqiptarët nën ish-Jugosllavi ishin populli i tretë për nga madhësia pas serbëve dhe kroatëve, tetë herë më shumë se malazeztë, dy herë e gjysmë më shumë se maqedonasit dhe më shumë se sllovenët e myslimanët. Megjithëkëtë, vetëm shqiptarëve, si komb josllav, iu mohua e drejta e subjektivitetit politik për të pasur republikën e tyre në ish-Federatën jugosllave, ashtu siç nuk iu lejua prej kohësh as të bashkoheshin me shtetin e tyre kombëtar.
Kërkesat e ligjshme e të natyrshme për të vendosur për fatin e vet komëbtar, kjo gjysmë e kombit shqiptar i ka artikuluar me rrugë demokratike e institucionale disa herë: nëpërmjet Rezolutës së Këshillit Antifashist Nacionalçlirimtar të Kosovës e të Rrafshit të Dukagjinit në Konferencën e mbajtur më 31 dhjetor 1943 dhe 1 e 2 janar 1944 në fshatin Bujan të Malësisë së Gjakovës, që e nënshkruan përfaqësuesit shqiptarë, serbë e malazez (sipas kësaj Rezolute, shqiptarëve në Jugosllavi u njihej e drejta e bashkimit me Shqipërinë pas mbarimit të Luftës së Dytë Botërore); nëpërmjet manifestimeve të njohura demokratike të shqiptarëve më 1968 e 1981 për Republikën e Kosovës; Deklaratës Kushtetuese të Kosovës më 2 korrik 1990, Kushtetutës së Republikës së Kosovës më 7 shtator 1990 dhe Referendumit për pavarësinë e sovranitetin e Republikës së Kosovës më 26-30 shtator 1991, si dhe referendumeve të shqiptarëve për statusin e kombit shtetformues në Maqedoninë Perëndimore dhe për autonominë politiko-territoriale në Serbinë Jugore dhe në Mal të Zi.
Vetëvendosjen politike e kombëtare të shqiptarëve nën ish-Jugosllavi e konsiderojmë të vetmen zgjidhje të drejtë e të qëndrueshme të çështjes shqiptare. Kjo është një e drejtë e tyre legjitime etnike, historike e demokratike për pavarësi e sovranitet kombëtar.
Vetëvendosja me referendum të lirë, nën mbikëqyrjen ndërkombëtare, ku respektohet vullneti plebishitar për statusin politik kombëtar, nuk cenon rendin e ri ndërkombëtar.
Këtë e sanksionojnë e drejta ndërkombëtare dhe aktet e OKB-së, si Karta e Kombeve, Pakti Ndërkombëtar i të Drejtave Civile e Politike, Deklarata për Njohjen e Pavarësisë së Vendeve e Popujve të Kolonizuar etj.
Jugosllavia e mbetur ende nuk është njohur ndërkombëtarisht, ndërsa Kosova ishte subjekt përbërës i ish-Jugosllavisë.
Shqiptarëve nën ish-Jugosllavi u takon e drejta e vetëvendosjes edhe për arsye thjesht politike: shqiptarët nuk morën pjesë në formimin e federatës së sotme serbo-malazeze; ricopëzimi i trojeve kompakte etnike shqiptare, pas pavarësimit të IRJ të Maqedonisë, thelloi edhe më tepër çintegrimin kombëtar dhe shtoi përmasat kolonizuese të fqinjëve mbi shqiptarët. Ata sot janë komb i shtypur, i diskriminuar dhe i rrezikuar.
Çështja e shqiptarëve nën ish-Jugosllavi nuk mund të trajtohet sot si çështje e brendshme e Serbisë, e Maqedonisë dhe e Malit të Zi. Aq më pak Serbia mund të mohojë të drejtën e vetëvendosjes së shqiptarëve derisa mbështet dhe mbron të drejtën e vetëvendosjes së serbëve në Bosnjë.
Distanca etnike ndërmjet shqiptarëve dhe sllavëve të jugut është shumë më e madhe sesa ndërmjet serbëve e malazezve, në njërën anë, dhe kroatëve, maqedonasve e sllovenëve, në anën tjetër. Derisa prejardhja e tyre sllave nuk mjaftoi për të jetuar në shtetin e përbashkët, shqiptarët aq më pak kanë arsye të pranojnë zgjidhjen politike nën sovranitetin e Serbisë, të Malit të Zi e të IRJ të Maqedonisë, ku do të mbeteshin burim konfliktesh etnike, me implikime ballkanike dhe evropiane.
Në raportet e këtilla as Shqipëria e sotme nuk do të mund të zhvillohej në frymën e demokracisë moderne dhe të kishte marrëdhënie të mira me shtetet fqinje. Është e jashtëzakonshme në historinë e njerëzimit që njërës gjysmë të një kombi t’i njihet, kurse gjysmës tjetër të po atij kombi t’i mohohet e drejta e pavarësisë dhe e sovranitetit. Kështu, edhe gjysmës sovrane e të pavarur të kombit shqiptar i është zvogëluar dyfish mundësia dhe aftësia e plotë e zhvillimit të përgjithshëm kombëtar. Gjysmës tjetër të robëruar, së cilës nuk i bëhet e mundshme e drejta e vetëvendosjes, përveç pamundësisë së zhvillimit kombëtar normal, i kanoset vazhdimisht rreziku i shkombëtarizimit në këtë hapësirë. Shteti i sotëm shqiptar është vetëm një torzo, e privuar nga gjymtyrët e saj.
Është iluzor pohimi Ballkani ballkanasve derisa gjysma e kombit shqiptar të jetë nën sovranitetin e shtetëve fqinje ballkanike.
Shqiptarët nuk janë pajtuar kurrë me vendimet e padrejta të konferencave ndërkombëtare. Tendosjet e përhershme ndëretnike dhe konfliktet e herëpashershme me pushtuesit e tokave të tyre janë njëri nga argumentet e mospajtimit me pozitën kombëtare dhe trajtimin kolonial të tyre. E drejta e vetëvendosjes së gjysmës së kombit shqiptar u mohua vazhdimisht dhe mohohet edhe sot. Kështu, interesat politike e kombëtare të serbëve, të malazezve, të maqedonasve dhe të grekëve u sendërtuan dhe vazhdojnë të sendërtohen edhe sot në dëm të kombit shqiptar.
Shqiptarët e viseve etnike të pushtuara kurrnjëherë nuk kanë gëzuar të drejtat themelore njerëzore e kombëtare. Gjendja e këtillë vazhdon edhe sot, kur tmerrësisht shkilen të drejtat e tyre njerëzore e kombëtare. Në esencë, atyre ende u mohohet vrazhdësisht e drejta e zhvillimit të lirë e të pavarur kombëtar.
Vetëvendosja për shqiptarët sot është çështje e ekzistencës kombëtare, çështje e lirisë dhe e pavarësisë, e çlirimit nga golgota koloniale e shtypjes, e shfrytëzimit dhe e diskriminimit.
Nuk mund të lejohen kritere të ndryshme politike e juridike ndërkombëtare për çështjet e njëjta kombëtare: t’u njihet e drejta e vetëvendosjes kombëtare 1 - 1,2 milionë serbëve, 2,5 milionë boshnjakëve dhe 600-700 mijë kroatëve në Bosnjë-Hercegovinë; 500 mijë malazezve dhe 1,3 milion maqedonasve, ndërsa t’i mohohet, nga ana tjetër, gjysmës së kombit shqiptar, përkatësisht rreth 3 milionë shqiptarëve nën ish-Jugosllavi (2 milionë shqiptarë në Kosovë, 700-800 mijë në IRJ të Maqedonisë, 100 mijë në Serbinë Jugore dhe 50 mijë në Mal të Zi).

6. Bashkimi kombëtar

Mund të pohohet se nuk janë të vetmit shqiptarët që kanë mbetur jashtë kufijve të shtetit kombëtar, se i tillë është rasti i hungarezëve ose ai i rusëve. Krahasimi i kombit të ndarë shqiptar me këto dy kombe nuk është i qëndrueshëm, qoftë vetëm edhe për këto dy arsye: e para, të dy këto kombe kishin perandoritë e tyre dhe për pasojë përshtrirjen e tyre kombëtare, kurse shqiptarët gjatë gjithë ekzistencës së tyre historike nuk kanë qenë komb përshtrirës, pra nuk kanë mëkate historike pushtimi popujsh e tokash të huaja; e dyta, me rastin e zhbërjes së Monarkisë Austro-Hungareze më 1918, rreth 3 milionë hungarezë, që mbetën jashtë kufijve të Hungarisë, nuk përbëjnë gjysmën e kombit hungarez, sikurse as disa milionë rusë, që, me rastin e shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik, nuk përbëjnë as përafërsisht gjysmën e kombit rus jashtë kufijve të shtetit të tyre kombëtar. Hungarezët nën shtete të tjera përbëjnë më pak se 1/3-tën e kombit hungarez, ndërsa rusët jashtë kufijve të Rusisë më pak se 1/7-ta e kombit rus.
Mund të pohohet se zgjidhja e drejtë e çështjes shqiptare kërkon zhvendosje kufijsh shtetërorë. Pikërisht, zgjidhja e drejtë dhe e përhershme e çështjes shqiptare është e lidhur me zhvendosjen e kufijve ndërmjet Shqipërisë dhe shteteve fqinje, që i ndan brezi tokësor me shumicë absolute shqiptare. Kufijtë nuk janë aq të shenjtëruar sa të mos lëkunden. Pas rënies së Murit të Berlinit, që ndante kombin gjerman dhe Perëndimin e Lindjen, u bashkuan Republika Federale e Gjermanisë dhe Republika Demokratike e Gjermanisë. Nga Bashkimi Sovjetik i dikurshëm u krijuan 15 shtete popujsh sllavë e josllavë. Po ashtu u ndanë Çekia e Sllovakia.
Kufijtë ndërkombëtarë të ish-Jugosllavisë u bënë kufij shtetesh të reja: Italia tani kufizohet me Slloveninë e Kroacinë; Austria me Slloveninë; Hungaria me Kroacinë, Slloveninë e Serbinë; Greqia, Bullgaria e Shqipëria tashmë kufizohen me IRJ të Maqedonisë.
Bosnjë-Hercegovina me subjektivitet ndërkombëtar u nda etnikisht e territorialisht në dy entitete.
Pra, ndryshime kufijsh ndërkombëtarë u bënë si në shtetet e Evropës Perëndimore, ashtu edhe në shtetet e Evropës Lindore dhe në ish-Jugosllavi. Përse, atëherë të mos bëhen zhvendosje kufijsh shtetërorë mbi parimin e shumicës dërrmuese etnike? Kufiri ndërmjet Shqipërisë dhe ish-Jugosllavisë ka qëndruar pezull deri më 1926 dhe ai nuk ishte kufi me Serbinë. Më e drejtë është rivendosja paqësore e kufijve etnikë sesa ruajtja e përgjakshme e kufijve ekzistues, me pasoja përherë të rrezikshme për paqen e stabilitetin në Ballkan dhe në Evropë.
Kufijtë që ndajnë sot shqiptarët janë kufij kolonialë. Begatia e tokave të tyre është bërë fatkeqësi për ta. Copëtimi i njësive etnike, historike e gjeografike shqiptare ka shkaktuar pasoja katastrofike në zhvillimin ekonomik, social, politik, kulturor e qytetërues. Për këtë arsye shqiptarët sot janë kombi më i dëmtuar në Ballkan dhe kombi më i varfër në Evropë.
Prandaj, shqiptarët kërkojnë sot ribashkimin kombëtar. Aty ku janë popullatë e vetme ose shumicë dërrmuese të përfshihen brenda shtetit të tyre kombëtar, ku mund të mbrohet e zhvillohet lirshëm etnia e tyre, ashtu si të gjitha kombet e tjera të Ballkanit dhe të Evropës.
Duke qenë se Kosova përbën një territor të njësishëm dhe se atje shqiptarët përbëjnë rreth 90 për qind të popullatës, do të ishte shumë më tepër normale që ky territor të jetë gjithashtu i pavarur (me mundësi t’i bashkohet Shqipërisë në qoftë se të dy vendet e dëshirojnë këtë) (Paul Garde, Jeta dhe vdekja e Jugosllavisë).

7. Faktori shqiptar dhe baraspesha ballkanike

Në ndryshimet e sotme historike, kur po ndodhin çintegrime e riintegrime të mëdha në Evropë, nuk mund të ruhet status kvoja shqiptare. Muri tragjik ndërmjet kombit shqiptar sot është një absurditet në integrimet moderne evropiane dhe në rendin e ri ndërkombëtar. Integrimet e reja ndërkombëtare nuk mund të jenë të qëndrueshme pa integrimet kombëtare. Zgjidhja racionale e demokratike e çështjeve etnike është parakusht i evropianizimit të Ballkanit, i zhvillimit të demokracisë moderne, të shoqërisë civile dhe të ekonomisë së tregut.
Paqja dhe fqinjësia e mirë ballkanike nuk mund të sigurohen me pozitën e kombit shqiptar të ndarë më dysh e të copëtuar nën shtetet e reja të sllavëve të jugut, pra me gjysmën e kombit shqiptar të shtypur e të diskriminuar kombëtarisht. Sot shqiptarët kërkojnë të korrigjohen padrejtësitë historike. Nuk ekziston në Ballkan e në Evropë asnjë komb tjetër, gjysma e të cilit jeton nën sovranitetin e të huajve. Pse të kërkohet edhe më tej prej shqiptarëve të pranojnë këtë pozitë tragjike?
Ballkani do të vazhdojë të jetë vatër krize e konfliktesh rajonale e evropiane dhe nuk do të mund të integrohej në bashkësinë e kontinentit të vjetër, pa zgjidhjen e drejtë e të qëndrueshme të çështjeve kombëtare të popujve të tij.
Në rrethanat e sotme ndërkombëtare, deklarimi i vullnetit të shprehur politik të shqiptarëve nën ish-Jugosllavi është minimumi i kërkesave shqiptare. Çfarëdo koncesioni nën këtë minimum nënkupton tragjedinë e re për shqiptarët. Zgjidhjet provizore e gjysmake mbeten burim i përhershëm konfliktesh.
Kosova sot është një gur i rëndë në marrëdhëniet shqiptaro-serbe në Ballkan. Interesi serb në Kosovë është thjesht kolonialist e hegjemonist, ndërsa interesi shqiptar është interes etnik dhe ekzistencial.
Interesat kombëtare të dy popujve kërkojnë fqinjësi të mirë ndërmjet tyre, por secili i lirë e sovran në tokën e vet. Një Serbi demokratike, e çliruar nga fantazmat mitologjike dhe mentaliteti kolonialist - ekspansionist, do t’u kërkonte falje kombëtare shqiptarëve për gjenocidin historik e aktual ndaj tyre dhe do të pranonte realitetin etnik e historik, duke njohur vullnetin demokratik e kombëtar të shqiptarëve.
Konsiderojmë se sot nuk ekziston ndonjë arsye tjetër për injorimin e mëtejshëm të çështjes shqiptare, në mos qoftë përkatësia konfesionale myslimane e një pjese të tij, e imponuar nga pushtimet e gjata. Por, një motiv a paragjykim i tillë do të cenonte vetë identitetin etnik të shqiptarëve, sepse ata, para se të jenë besimtarë katolikë, ortodoksë a myslimanë, janë shqiptarë dhe, mbase, i vetmi komb që, me gjithë pluralizmin e tij konfesional, nuk di se ç’është fanatizmi fetar. Qoftë vetëm edhe ky fakt flet mjaft për tolerancën e tyre fetare, përkatësisht për prioritetin që shqiptarët i japin kombësisë ndaj tri riteve të tyre konfesionale, prej të cilave asnjëri nuk është i huaj për ta.
Shqiptarët kanë një identitet të fortë historik e kulturor evropian dhe synim të përhershëm integrimin e plotë në qytetërimin perëndimor.
Shpresojmë se ky Memorandum do të gjejë mirëkuptimin dhe angazhimin Tuaj për vlerësimin me përgjegjësi historike të pozitës aktuale të shqiptarëve dhe të zgjidhjes së drejtë të çështjes së tyre kombëtare.
Shqiptarët nuk mund të trajtohen më si viktimë që kërkon mëshirë, por si subjekt historik që kërkon drejtësi ndërkombëtare. Çështja shqiptare është sot kryeçështje kombëtare e 7 milionë shqiptarëve në Ballkan dhe e 4 milionë shqiptarëve në diasporë. Shqipëria e sotme është shtet vetëm i gjysmës së kombit shqiptar. Shteti kombëtar shqiptar do të ishte faktor i rëndësishëm i baraspeshës së re ballkanike.
Injorimi i mëtejshëm i çështjes shqiptare dhe legalizimi i aktit të kryer nënkuptojnë përsëritjen e krimeve historike të diplomacisë ndërkombëtare ndaj kombit shqiptar dhe shkallëzimin e konfliktit në përmasa të rrezikshme. Shqiptarët nuk dëshirojnë që Kosova dhe viset e tyre etnike të pushtuara të jenë epiqendër e tërmetit të ri ballkanik, me të cilin kërcënohet sot Evropa e bashkuar dhe rendi i ri ndërkombëtar.
________________________

*Nga libri i Forumit të intelektualëve Shqiptarë, Çështja kombëtare dhe vetëdija kritike, FISH, Prishtinë, 1998, f. 145-163.


__________________________

Teksti anglisht


Forum of Albanian Intellectuals


MEMORANDUM ON THE ALBANIAN QUESTION

Excellency,

The decomposition of the Communist Yugoslavia brought out onto surface unsolved national issues of the peoples who lived in former Yugoslavia. Precisely the unsolved national issues of that artificial creation and in particular the Serbian systematic and permanent hegemonism and expansionism were the decisive causes of its dramatic decomposition. Its decomposition, in fact, re-emphasized the more than a century old problem that has been known by the name the question of the Balkans in international history and politics.
1. The Balkan Crisis and International Politics

The present tragedy in Bosnia is a typical Balkan tragedy where the ethnic and geostrategic interests meet. Unfortunately, the development of the Balkan north-western crisis witnesses the international political crisis as well. The Albanian national question, parallel to the questions between Serbs and Croatians and Serbs and Bosnians (Muslims), presents the key question of the Balkans.
We consider that the Albanian question in the Balkan crisis has not found its appropriate treatment by the international forums and policy. It has been minimized, and sometimes completely ignored by the international factors that have undertaken the responsibility for the solution of conflicts in the space of former Yugoslavia.
In this century end as well, they request the Albanian nation to sacrifice its national interest for the sake of Balkan peace. The intentions of Albania to international integration are conditioned by its acceptation of the status quo of the Albanian question. Modus vivendi solutions are imposed in form of an autonomy of Kosova, although it is historically overpassed, and of a minority status of the Albanians of Macedonia, Montenegro and South Serbia (Presheva, Bujanoc and Medvegjë).
The position of some factors of international policy towards the Serbian occupations in the space of former Yugoslavia may unfortunately remind one today of the positions of the international conferences mentioned above, whose decisions were tragic for the Albanian population.
The dramatic decomposition of the former Yugoslav Federation has been legitimized in fact as the most efficient means for some of its national constituents to reach their intentions. The Serbian regime has been carrying out ethnic cleansing of Muslims in Bosnia by war, and silent ethnic cleansing of Albanians in Kosova. We wonder whether this means that the peoples not determined to war and unsupported by some great power, such as Albanians in former Yugoslavia, will continue to remain as the occupied people and ruled by others in the future.
Some centuries of the international policy, that on the one hand predict peaceful solutions of interethnic and inter-state problems, seem on the other hand to admit in fact in silence the reality created by violence, such as the cases of Bosnia and Herzegovina, Croatia and Kosova and the other Albanian ethnic territories.
The present declarative engagement of Serbia for solution of the problems by political dialogue, after the occupation of parts of the former Yugoslav Federation, including here Kosova as well, is not but a political and colonial hypocrisy of an accomplished fact.
The Albanian national question has Balkan dimensions and requests a special treatment, with full historical and political responsibility: complete international awareness of the Albanian national position now and of falsification of their history, of speculative facts and situations by their neighboring occupiers. The fail to treat this capital Balkan question parallel to the national questions of Muslims, Serbs and Croatians in Bosnia does not secure stability and mutual cooperation in the Peninsula.
As a nation cut up into two halves and as the most parceled nation in former Yugoslavia and in the Balkans, the Albanian people, who together with Greeks and Rumanians are the oldest ones of this disturbed peninsula, deserve the right to take part as an equal political subject with the other peoples at all international tables that want the right and steady solution of the Balkan questions and the change of the Peninsula into a zone of peace and mutual cooperation.
2. The History of the Albanian Question

The West can get introduced to our history, although not rarely only through Serbian propaganda. When similar historic experiences and situations are repeated it is inevitable not to refer to historical arguments. It is not unnecessary to remind You in this occasion of some essential data that make the Albanian national question one of the most tragic ones in the Balkans and Europe, since the Eastern Crisis and hitherto.
Due to the geostrategic position, at the crossroads of the West and East, Albanians have been found under long occupations by Romans, Byzantines, Ottomans and Slavs, that have retarded their national and state emancipation.
During the process of disintegration of the Ottoman Empire, the Albanians of all the three confessions fought against it during many centuries of its ruling and also during the Balkan wars. Nevertheless, more than half of the autochthonous Albanian population in their ethnic and historic territories fell under the Serbian, Montenegrin and Greek regimes. The present tragedy of Bosnia has been experienced by Albanians far from the eyes of the world, on the eve and immediately after the Congress of Berlin, when Serbia and Montenegro carried out the ethnic cleansing of more than 350,000 Albanians from the north-western ethnic region (the Sanjac of Nis of the Vilayet of Kosova and the Albanian territories in Montenegro), without the right to return to their hearths and to be compensated for their legitimate property.
In 1913, by the decision of the Ambassadorial Conference in London, Greece annexed Çamëria, an Albanian ethnic region, from where the great majority of Muslim Albanians were exchanged forcefully with Greeks from Turkey, and the majority of Orthodox Albanians were helenised. In 1944-1945 Greece deported 25,000 Albanians by military forces from Çamëria.
The Albanian question was created by the Great Powers at the Congress of Berlin at which Albanians were not recognized as a nation; the Ambassadorial Conference made it tragic by recognizing the occupations of Serbs, Montenegrins and Greeks of the Albanian land; it was sealed then, also in an unjust way by the Conference of Versailles, not recognizing the political and national self-determination of Albanians and recognizing the violent annexations, in order not to anger the century long protectors of Orthodoxism in the Balkans.
These international conferences committed historical crimes, legalizing ethnic occupations and cleansing of Albanian ethnic and historical territories as ‘Ottoman possessions’ and identifying the Muslim Albanians with Turks. Terrible bargains were made with Albanian territories. In order to dominate Austro-Hungary in Bosnia-Herzegovina, Serbia and Montenegro were allowed to dominate Kosova and other Albanians regions in south Serbia and Montenegro.
At the time of the Eastern crisis, this ethnic situation was present in the southern Balkans: 1.6 - 1.7 million Albanians on 58,000 km2 of the ethnic trunk; 1.4 million Greeks on 51,300 km2, 1.6 million Serbs on 38,000 km2 and 190,000 Montenegrins on 4,700 km2.
By the Congress of Berlin and the Ambassadorial Conference in London, Greece became 2.7 times larger, Montenegro 3 times and Serbia 2.8 times, by stretching onto Vojvodina by the Conference of Versailles. Now Serbia intends to stretch its state sovereignty onto 1/2 of Bosnia and Herzegovina and a part of Croatia, therefore, onto another 25,000 km2.
Historically Albanians were the most unprotected and lonely nation, as they did not belong to any European big family.
3. The State Terror and Albanophobia

The Serbian state terror exerted upon Albanians presents a special chapter of century long Serbian politics, under the realm of Russia, since the very first occupations of the Albanian territories. The permanent strategy of Serbian monstrous projects since the second half of the last century and during this century has been ethnic cleansing of Albanian ethnic territories and their transformation into Slavic ones.
Since the Balkan wars, Serbia and the royal and communist Yugoslavia have continued the genocide on ethnic Albanians, killing thousands and thousands of people, expatriating around a million Albanians to Turkey, expropriating 381,245 hectares of their land and colonizing it with around 150,000 Serbs and Montenegrins. Now Serbia has settled thousands of Serbian colonists from Croatia in Kosova. This Serbian terror with their intention to ethnic cleansing of the Albanian territories has continued to the present day with its most rude forms. The massive exodus of more than 500,000 Albanians to the Western countries is now due to this terror.
Kosova and other Albanian ethnic territories under former Yugoslavia have had Albanian ethnic character in all their history, and during the time under the sovereignty of Southern Slavs; they have been occupied by them and as such they have been declared as Slavonic territories.
The slogans Kosova ‘the Serbian Jerusalem’, ‘Old Serbia’, ‘the cradle of Serbia’, ‘unchristianized Albanians’, etc. are a mythological arsenal of the anti-Albanian propaganda, by which the Serbian century long albanophobia has been emphasized.
The Serbian state policy has raised Kosova to its national myth in order to hold it as its colony to the present day.
The Serbian pretensions to their historic and ethnographic right to Kosova now sound absurd, as they are based on its occupation during 13th and 14th centuries by the Serbian medieval state of Ras, whose center was outside the present Kosova, and on Serbian adoption of Roman-Byzantine churches in this region.
The schism of Catholic and Orthodox churches in 1054 passed through the middle of the Illyrian-Albanian land. Albanians then belonged to both of these rites.
The Serbian independent church was recognized only in 14th century.
The Serbian lament on the lost battle of Kosova in 1389 could, in fact, be only a lament of the tragedy of the whole Balkan coalition caused by the Asian invasion, and a complex for revenge on ethnic Albanians.
Even now Serbia is ruining Albanian historical and cultural monuments and erecting ecclestiacal and historical monuments, covering Kosova with Cyrillic subscriptions, as if it were the Middle Ages, in order to create the Serbian image of it.
According to Slavonic sources, the Serbian element in Kosova before the Balkan wars was 5% of its population, and now it presents 8%. According to the Serbian colonial logic on Kosova, the whole Balkans would belong to Turks, since they ruled over it for five centuries; all the republics of the former Soviet Union would belong to Russia, since they were dominated by Russians; India would belong to Britain, Algeria to France, etc.
The Albanian ethnic land occupied by the Southern Slavs, due to its natural resources and sensitive geostrategic position in the Balkans, can be only the last colony in Europe, and the occupied Albanians a strange tissue in whatsoever state organization.
The geographical compactness and historical continuity of Illyrian-Albanians are an undeniable argument of the ethno-historic right of Albanians to their ethnic land.
Kosova has had its historical and ethnic Illyrian-Albanian identity since the antique Dardania, the Vilayet of Kosova since 1867, one of the four vilayets of Albania in the Ottoman Empire, and its liberation legitimacy from the Ottoman occupation in 1912 and the fascist occupation in 1944. Kosova has also its geographic, economic, demographic and cultural integrity. Kosova cannot be a question of the Serbian sovereignty, as it was annexed by military violence in 1912, 1918 and 1945.
The Serbian political accusation of Albanian secessionism is another apriority in speculation to justify their violent cutting off Albanians from their ethnic compactness and to satanize their natural historical legitimacy for national integration.
‘Kosova is the land where the Slavonic movement in the Middle Ages was stopped. It cut in half a panslavonic dream: the occupation and slavicization of the main peninsula of Europe’ (Islamil Kadare).
­4.The National Status

The political and national will of the Albanians in former Yugoslavia have not been taken into consideration to the present day by the sophistic justification of the term minority by which without any rational or empirical basis has been covered not less than half of this national wholeness. The term national minority, by which half of the Albanian nation, cut up intentiously into several administrative units in the former Yugoslav Federation, despite their geographic compactness and historic and ethnic continuation among them, on the one hand, and their national state, on the other hand, is not adequate and does not express the mere reality. It is simply a speculative apriority.
The cutting off the half of the Albanian national wholeness and their ethnic land into three republics of former Yugoslavia and the Autonomous Province of Kosova, under the Serbian control, was a colonialist method of Serbs and Montenegrins and Macedonians to destroy the national being of Albanians. Cut up in this way under the sovereignty of Southern Slavs, not only that Albanians could not do their minimal communication with their national state, but, further more, their cutting up into four special units of the former Yugoslav Federation aimed at the utmost disintegration of their historical, political, economic, cultural and linguistic entity, as well as their permanent and systematic preventing from being united with the other half Albanians.
The line of parceling of the Albanian ethnic land, in which Albanians are the sole population or constitute the great majority, the administrative borders of the former Yugoslav Federation that are now known as state borders of Serbia (with Kosova annexed), of Macedonia and Montenegro, cut through the core tissue of Albanians, making in this way this half of the Albanian nation incapable to develop normally in their national, historical, cultural and linguistic environment, unlike the other peoples of the Balkans.
The Albanian question under Yugoslavia cannot be discussed first of all as a matter of human rights and liberties, but as an ethnic question of a nation cut into pieces; the only nation in the Balkans and Europe cut into two halves and unequal to the other peoples of the Old Peninsula and Continent.
The Albanian question cannot be treated now as a minority question in the Serbian-Montenegrin Federation either, since Albanians are more numerous than Montenegrins that constitute only 5% of this federation, and yet have their own republic, whereas Albanians constitute 16.6%, or 1/3 of the population of multinational Serbia.
The Albanians in Macedonia cannot be a minority either, since they constitute 1/3 of the population of this state, also multinational.
The Albanians in former Yugoslavia were not minority in relation to the other half of the Albanian nation that lives within the political borders of the present Albania.
The Albanian question is not raised now from the issue of ‘minority’ to the issue of a nation cut into two halves due to the consequence of ‘uncontrolled’ demographic multiplying of the Albanians in former Yugoslavia, as it has been presented by the anti-Albanian propaganda. At the time when the independence of present Albania was recognized, more than half of its land and population remained outside its borders: under the Serbian, Montenegrin and Greek rules. From the Albanian ethnic trunk were pruned 29,000 km2 with 1,200,000 Albanians, and the independent Albania remained then with 28,000 km2 and 750,000 inhabitants!
Now 7,000,000 Albanians in the Balkans stretch on 55 to 60,000 km2, and only 28,565 km2 are sovereign; 7.5 million Serbs possess over 120,000 km2; 500,000 Montenegrins possess 13,713 km2; 1.3 million Macedonians possess 25,713 km2 and 9.5 million Greeks possess 130,938 km2.

5. The Political Will and the Right to Self-determination

The Albanian people in former Yugoslavia, who constitute half of the Albanian population in the Balkans, and who contrary to their political will were found under the regime of Southern Slavs, requests that their political and national will should be respected. This half of the whole Albanian population, that has been treated unjustly as minority in former Yugoslavia, namely in Serbia, Macedonia and Montenegro, requests that their national, historic and political, and finally civil fate should not be left in the hands of the states and peoples with whom they want to have good neighborhood, to be equal, free and sovereign.
The Albanians in former Yugoslavia were the third people by their number, after Serbs and Croatians, 8 times more than Montenegrins, 2.5 times more than Macedonians, and more than Slovenians and Muslims. Nevertheless, only Albanians, as a non-Slavonic nation were deprived of the right to political subjectivity, to have their own republic in former Yugoslavia, and since the beginning they were not allowed to become united with their national state.
The legitimate and natural requests to determine themselves on the national fate of this half of the Albanian population have been articulated several times by democratic and institutional ways: by the Resolution of the Antifascist National Liberation Council of Kosova and Dukagjin at the Conference held at the village of Bujan on the Mountains of Gjakova on 31 December, 1943 and 1, 2 January, 1944, that was signed by the representatives of Albanians, Serbs and Montenegrins, according to which the Albanians in Yugoslavia were recognized the right to their unification with Albania after the Second World War would end; through the well-known democratic manifestations of Albanians in 1968 and 1981 for the Republic of Kosova; through the Constitutional Declaration of Kosova on 2 July, 1990; the Constitution of the Republic of Kosova on 7 September 1990, and the Referendum on independence and sovereignty of the Republic of Kosova on 26-30 September, 1991, as well as through the referendums of Albanians on their status of state-formation in West Macedonia and political-territorial autonomies in South Serbia and Montenegro.
Albanians have a strong European historical and cultural identity and permanent intention to full integration in the West civilization.
We find the political and national self-determination of the Albanians in former Yugoslavia to be the only right and steady solution of the Albanian question. This is their ethnic legitimate, historical and democratic right to national freedom and independence.
Self-determination with a free referendum, under international supervision, at which the plebiscite will on the national political status is respected, does not threaten the new world order.
This is guaranteed by the international right and the acts of UN, such as the Chart of Nations, International Treaty on Civil and Political Rights, the Declaration of Recognition of the Colonized Countries and Peoples, etc.
The remained Yugoslavia has not yet been recognized internationally, and Kosova was an integral subject of the former Federation.
The Albanians in former Yugoslavia deserve the right to self-determination due to mere political reasons: Albanians did not take part in the establishment of the present Serbian-Montenegrin Federation; reparceling of the Albanian ethnic compact land, after the independence of the Former Yugoslav Republic (FYR) of Macedonia, deepened further on their national disintegration and increased colonisational proportions of the neighbours on Albanians. Now they are an oppressed, discriminated and endangered nation.
The question of Albanians in former Yugoslavia cannot be treated now as an internal issue of Serbia, Macedonia or Montenegro. So much the less can Serbia deny the right to self-determination of Albanians while it supports and protects the right to self-determination of Serbs in Bosnia.
The ethnic distance between Albanians and Serbs, Montenegrins and Macedonians is much bigger than between Serbs and Montenegrins, on the one hand, and Croatians, Slovenians and Macedonians, on the other hand. While their Slavonic origin was not sufficient to live in a common state together, Albanians have much more less reasons to accept the political solution under the sovereignties of Serbia, Montenegro and FYR of Macedonia, where they would remain permanent sources of conflicts, with Balkan and European implications.
In such relationships Albania itself would not have been able to develop in the spirit of modern democracy and could not have developed good relationships with its neighbouring countries.
It is extraordinary in the history of mankind that one half of a nation should be recognized the right to independence and sovereignty and the other part of the same nation to be denied the right to independence and sovereignty. In this way, the complete possibility and capability of general development has been double reduced for the half sovereign and independent part of the Albanian nation. The other occupied half of the population, which is deprived of the right of self-determination, is apart from its impossibility for normal national development continuously threatened by the danger of denationalization in this space. The present Albanian state is only a torso, missing its limbs.
The saying the Balkans to the Balkan peoples would be illusory, while one half of the Albanian nation would be under the sovereignty of their neighbouring Balkan countries
Albanians have never accepted the unjust decisions made at the international conferences. Permanent interethnic tensions and temporary conflicts with the occupiers of their land are one of the arguments of their disagreement with their national position and colonial treatment. The right to self-determination of half of the Albanian nation has been continuously denied and it is being denied nowadays. In this way, political and national interests of Serbs, Montenegrins, Macedonians and Greeks have been implemented and are being implemented to the disadvantage of the Albanian nation in the present time.
Albanians have not enjoyed their elementary human and national rights in their ethnic occupied areas. Such a situation has been continuing to the present day, when their human and national rights are being violated dreadfully. In essence, they are still denied rudely the right to free and independent national development.
Self-determination of Albanians is now the question of their national existence, the question of freedom and independence, of liberation from the colonial oppressing golgotha, from exploitation and discrimination.
Different international political and juridical criteria for the similar national questions cannot be allowed: to recognize the right to national self-determination to 1-1.2 million Serbs, to 2.5 million Muslims and 600-700 thousand Croatians in Bosnia and Herzegovina, to 500 thousand Montenegrins and to 1.3 million Macedonians, and on the other hand to deny it to around 3 million Albanians in former Yugoslavia, (2 million Albanians in Kosova, 700-800 thousand of them in FYR of Macedonia, to 100 thousand in South Serbia and 50 thousand in Montenegro).

6. National Unification

One can say that Albanians are not the only ones that have remained outside the borders of their national state, that the case of Hungarians or Russians is similar. The comparison of the Albanian nation cut into two halves with these two nations is not appropriate, be it only for these two reasons: first, both these nations had their empires and as a consequence of that they stretched nationally, and Albanians during the whole their historical existence have never been an expansionist nation, so they do not have historical sins of occupying other lands and peoples; second, in the case of decomposition of Austro-Hungarian Monarchy in 1918, about three million Hungarians that remained outside the borders of Hungary do not constitute the half of the Hungarian nation, and similarly several million Russians that remained outside Russia on the occasion of decomposition of the Soviet Union, do not make even approximately half of the Russian nation outside their national state. Hungarians in other countries make less than 1/3 of the Hungarian nation, and Russians outside the borders of Russia present less than 1/7 of the Russian nation.
It can be said that the right solution of the Albanian question requires the displacement of state borders. Precisely, the right and permanent solution of the Albanian question is connected to the displacement of the borders between Albania and the neighbouring countries, that are separated by a land belt inhabited by Albanians in the absolute majority. Borders are not so sacred as not to be moved. After the fall of the Berlin Wall, that divided the German nation into the West and East, the Federal Republic of Germany and Democratic Republic of Germany became united. Out of the former Soviet Union 15 states of Slavonic and non-Slavonic peoples have been created. In a similar way Checkia and Slovakia have been separated.
The international borders of former Yugoslavia have become the borders of the new states: now Italy is bordered on Slovenia and Croatia; Austria on Slovenia; Hungary on Croatia, Slovenia and Serbia; Greece, Bulgaria and Albania are bordered on FYR of Macedonia.
Bosnia and Herzegovina with internationally recognized has been ethnically divided into two entities.
Therefore, changes of international borders have already been evidenced, but in the states of Western Europe and in the states of Eastern Europe and former Yugoslavia. Why should then not be displaced the state borders on the principle of ethnic great majority? The border between Albania and former Yugoslavia was kept hanging up to 1926 and it was not the border on Serbia. Albanians request the solution of their national question, be it with displacing of borders, unharming the neighbouring peoples. It is more reasonable to have the peaceful displacement of ethnic borders than the defense of the present borders with bloodshed, with permanent dangerous consequences to peace and stability of the Balkans and Europe.
The borders that separate Albanians now are colonial borders. The wealth of their land has become their misfortune. The cutting of Albanian ethnic, historic and geographic compactness caused catastrophic consequences in their economic, social, cultural, political and civilization development. Due to this reason Albanians now are the most damaged people in the Balkans and the most needy people in Europe.
That is why Albanians now request their national uniting. Where they are the only population or in the majority they should be included within their national state, where their ethnicity can be defended and developed freely, similarly to all the other Balkan nations and those in Europe.
Since Kosova consists of a compact territory and Albanians there constitute 90 per cent of the population, it would be much more normal that this territory were also independent (with the possibility to become united with Albania, if both the countries would like it. (Paul Garde, ‘The Life and Death of Yugoslavia’)

7. The Albanian Factor and Balkan Balance

The Albanian status quo cannot be held to the present historic changes, when big disintegrations and reintegrations are taking place in Europe. The Tragic wall within the Albanian nation now is an absurd in modern European integrations and the new international order. The new international integrations cannot be lasting without national integrations. The rational and democratic solution of ethnic questions is a precondition of europeanization of the Balkans, of the modern democratic development of a civilized society and market economy.
Balkan peace and good neighbourhood cannot be secured by the position of Albanians cut into two halves and parceled in the new southern Slavic states, therefore, with one half of Albanians oppressed and discriminated nationally. Albanians now request that their historic injustice should be corrected and the half of its nation should not be treated as minority. There is no other nation in the Balkans or Europe whose other half lives under the sovereignty of someone else. Why should it be requested from Albanians further on to accept this tragic position?
The Balkans will continue to be a center of regional and European crises and conflicts and it will not be able to become integrated in the community of the old continent without the right and steady solution of national questions of its peoples.
In the present international conditions, the declaration of the free political will of the Albanians in former Yugoslavia is the minimum of the Albanian requests. Any concession under this minimum implies a new tragedy of Albanians. Provisory and half way solutions remained the source of permanent conflicts.
Kosova now is a heavy mill-stone in Albanian-Serbian relations in the Balkans. The Serbian interest in Kosova is simply colonial and hegemonistic, and the Albanian interest is ethnic and existential.
The national interest of these two peoples require good neighbourhood between them, but each of them free and sovereign in their own land. A democratic Serbia, released from mythological phantasms and colonial-expansionist mentality, would make national apology to Albanians for the historic genocide exerted on them and would accept the ethnic and historic reality, recognizing the democratic and national will to Albanians.
We consider that no other reason exists for further denying the inalienable right to self-determination of the half of Albanian nation, if not belonging to the Muslim religion of a part of theirs, that was imposed by their long occupation. But such a motive or judgment would threaten the very ethnic identity of Albanians, since they before being Catholic, Orthodox or Muslim believers are Albanians, and perhaps the only people who, despite their confessional pluralism, does not know what religious fanaticism is. Be it only this fact, it shows their religious tolerance, that is the priority that Albanians give to their nation in comparison to their three confessional rites, of which no one is alien to them.
We hope that this Memorandum will be accepted with good understanding and find your engagement in the evaluation of the Albanian actual position with historical responsibility and for the right solution of their national question. Albanians cannot be treated any more as a victim that requests mercy, but as a historical subject that requests international right. The Albanian question is now the major national issue of 7 million Albanians in the Balkans and 4 million Albanians in Diaspora. The present Albania is a state of only one half of the Albanian nation. The Albanian national state would be an important factor of a new balance in the Balkans.
Further ignorance of the Albanian issue and legalization of an accomplished fact imply repeating the historical crimes of international diplomacy to the Albanian nation and escalation of conflicts in dangerous proportions. Albanians do not wish that Kosova and the other ethnic occupied territories of theirs be the epicenter of a new Balkan earthquake, by which the united Europe and the new world order could be endangered.
_____________________

* This Memorandum of the Forum of Albanian Intellectuals was sent on 26 October 1995 to the foreign prime ministers of USA, Great Britain, France, Germany and Russia.